werk

vervoeging van
	werken

Nederlands

Uitspraak

Geluid: werk (hulp, bestand)
IPA: / ˈwɛr^ək / (1 of 2 lettergrepen)
IPA: /ʋɛrk/

Woordafbreking

werk

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘arbeid’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 776.^[1]
erfwoord: Middelnederlands werc, ontwikkeld uit Oergermaans *werkan, bij Indo-Europees *uerǵ- ‘doen, maken, werken’, waartoe ook behoren Oudbretons gwerg ‘werkzaam’, Oudgrieks érgon ‘werk’ en Avestisch varəza- ‘het werken’.^[2]^[3] Evenals Nederduits Wark, Duits Werk en Fries wurk.

Zelfstandig naamwoord

het werk o

dat wat gedaan moet worden, klus, arbeid, karwei
- Het werk dat moest gebeuren, is voltooid.
(economie) beroep zn
- Het werk van Hans is buschauffeur.
▸ Onder het koken vertelde Barbie mij over zijn werk als hotelmanager en hoe zwaar het was om jarenlang voor dag en dauw op te moeten staan en op alle feestdagen te moeten werken.^[4]
(economie) de plek waar men werkt, werkplek
- Hans kwam vandaag te laat aan op het werk.
dat wat gemaakt is, zoals een kunstwerk, pennenvrucht, boekwerk, oeuvre, of opus
- Het werk van Magritte zal op de veiling verkocht worden.
▸ In Assen komen de twee beelden samen in Window of my Eyes, een tentoonstelling in het Drents Museum over leven en werk van Harry Muskee, die met zijn Cuby + Blizzards legendarisch werd met een heel eigenzinnige Nederblues. De tentoonstelling opent morgen voor het publiek.^[5]
een figuurtje in breiwerk ter versiering
- Een trui met een werkje.
(werktuigbouwkunde) een aangedreven mechaniek dat steeds dezelfde functies verricht zoals het overbrengen van beweging, het verplaatsen van lasten, het aanwijzen van tellerstanden, het afspelen van muziekautomaten etc.
- De aandrijflijn van een molen noemt men het "gaande werk".

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

[1]: Werk aan de winkel zijn

veel werk te verzetten zijn

Werken als een paard

Zeer hard werken

Werken zolang het dag is

werken zo lang iemand kan

De kroon op het werk zetten

Het werk prachtig voltooien

Een goed begin is het halve werk.

beter een goede start te maken dan later puin te moeten ruimen ofwel: met een goede voorbereiding kan het werk goed en snel gedaan worden

Ergens werk van maken

ergens mee aan de gang gaan

Goed gereedschap is het halve werk.

door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard

In de hand werken

iets helpen erger worden

Je een slag in de rondte werken

Loon naar werken krijgen

loon krijgen dat in overeenstemming is met het gedane werk

Maak je maar boos, dan heb je twee keer werk, één keer om boos te worden, en één om niet meer boos te zijn.

woede kost veel energie en lost niets op

Vele handen maken licht werk.

als een karwei samen wordt opgepakt is het snel en gemakkelijk gedaan

Zich de tandjes werken

Zich het schompes werken

Zich uit de naad werken

hard werken

[1]: het werk neerleggen

de arbeid opschorten

Vertalingen

1. dat wat gedaan moet worden

Afrikaans: werk ^(af)
Duits: Arbeit ^(de) v
Engels: work ^(en), labour ^(en), toil ^(en)
Frans: travail ^(fr) m
Italiaans: lavoro ^(it) m

Pools: praca ^(pl) v
Portugees: trabalho ^(pt) m
Spaans: trabajo ^(es) m
Vietnamees: việc làm ^(vi), công việc ^(vi)

2. beroep

Afrikaans: werk ^(af)
Duits: Beruf ^(de) m
Engels: profession ^(en), job ^(en), occupation ^(en)
Frans: profession ^(fr) v, métier ^(fr) m
Italiaans: lavoro ^(it) m

Pools: praca ^(pl) v
Portugees: profissão ^(pt) v, trabalho ^(pt) m, ofício ^(pt) m
Schots-Gaelisch: obair ^(gd) v
Spaans: trabajo ^(es) m
Vietnamees: việc làm ^(vi), công việc ^(vi)

3. de plek waar men werkt, werkplek

Afrikaans: werk ^(af)
Duits: Arbeitsplatz ^(de) m
Engels: workplace ^(en), workstead ^(en)

4. dat wat gemaakt is, kunstwerk

er is werk aan de winkel

Duits: es gibt viel zu tun

het werk neerleggen

Duits: die Arbeit niederlegen

5. mechaniek

Engels: works ^(en)

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘vlasvezels’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240.^[1]
erfwoord: Middelnederlands werc, ontwikkeld uit Oergermaans *werkan, bij Indo-Europees *uerḱ/k-nó-; vgl. Welsh cywarch ‘hennep’.^[6]^[7] Evenals Nederduits Warg, Duits Werg en Fries wurk.

Zelfstandig naamwoord

het werk o

de verwarde, grove bij het hekelen afgescheiden afvaldraden van vlas of hennep, vooral de kortere draden

Synoniemen

hede

Hyponiemen

ruwwerk, pakwerk
fijnwerk

Vertalingen

hede, afval van vlas of hennep

Afrikaans: werk ^(af)
Bretons: stoub ^(br)
Duits: Werg ^(de) o, Hede ^(de) v
Engels: tow ^(en), oakum ^(en), hards ^(en) mv
Frans: filasse ^(fr) v, étoupe ^(fr) v
Italiaans: capecchio ^(it) m, stoppa ^(it) v
Litouws: pakulas ^(lt) v mv

Pools: pakuły ^(pl) mv
Portugees: estopa ^(pt) v
Reto-Romaans: stuppa ^(rm) v
Russisch: па́кля ^(ru) (páklja) v
Servo-Kroatisch: kučina ^(sh) v
Slowaaks: kúdeľ ^(sk) v, priadza ^(sk) v
Spaans: estopa ^(es) v
Tsjechisch: koudel ^(cs)
Welsh: carth ^(cy) m

Werkwoord

werk

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van werken
- Ik werk.
gebiedende wijs van werken
- Werk!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van werken
- Werk je?

Gangbaarheid

Het woord werk staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "werk" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.^[8]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

1 2 "werk" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ werk op website: Etymologiebank.nl
↑
Kroonen
, Guus, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden: Brill, 2013; blz. 580
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Weblink bron
Jeroen Wielaert
“Window of my eyes: Harry Muskee en de verloren tijd” (zaterdag 16 januari 2016, 13:44), NOS
↑ werk op website: Etymologiebank.nl
↑
Kroonen
, Guus, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden: Brill, 2013; blz. 580
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[p{{{1}}}-1] 1 2 "werk" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[qwerk2-2] werk op website: Etymologiebank.nl

[3] 
Kroonen
, Guus, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden: Brill, 2013; blz. 580

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-4] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[Window_of_my_eyes:_Harry_Muskee_en_de_verloren_tijd-5] Weblink bron
Jeroen Wielaert
“Window of my eyes: Harry Muskee en de verloren tijd” (zaterdag 16 januari 2016, 13:44), NOS

[qwerk1-6] werk op website: Etymologiebank.nl

[7] 
Kroonen
, Guus, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden: Brill, 2013; blz. 580

[8] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]