tijd

Inhoud

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  tijd    (hulp, bestand)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /tɛɪ̯t/
  • (Vlaanderen, Brabant): /tɛːt/
  • (Limburg): /tɛɪ̯d/

Woordafbreking

• tijd

Woordherkomst en -opbouw

afkomstig van: Middelnederlands: tijt Oudnederlands: tīt Germaans: *tīðiz Indo-Europees: *dih₂-ti-

Verwant in Germaans: West: Duits: Zeit (Oudhoogduits: zīt), Nederduits: Tied (Oudsaksisch: tīd), Engels: tide ‘getij’ (Oudengels: tīd), Fries: tiid (Oudfries: tīd) Noord: Zweeds/Deens/Noors: tid (Oudnoords: tíð)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	tijd	tijden
verkleinwoord	tijdje	tijdjes

Zelfstandig naamwoord

tijd m

1. de onstuitbare gang der dingen van toekomst door het heden naar het verleden

   • Doorheen de tijd heeft de aarde al heel wat evoluties meegemaakt. 

2. de tijd: de rust

   • Je moet hem even de tijd gunnen om dit werk af te maken. 

Hyponiemen

   

aankomsttijd aanlooptijd aanrijtijd altijd arbeidstijd atoomtijd avondtijd baktijd baltstijd bedenktijd bedrijfstijd bedtijd begintijd belichtingstijd bezoektijd bijdetijds bijtijds binnenstijds binnentijds bladtijd blessuretijd bloedingstijd bloeitijd blookertijd bollentijd borreltijd bouwtijd broedtijd bronstijd bronsttijd bruidstijd buitentijds computertijd crisistijd cyclustijd decompressietijd deeltijd destijds diensttijd doorlooptijd draagtijd droomtijd eertijds eigentijd eigentijds eindtijd etenstijd examentijd flitstijd generatietijd glorietijd groeitijd groentijd haktijd halftijds halfwaardetijd halveringstijd haringtijd haventijd heremetijd heremijntijd hoogtijd hooitijd ijstijd ijzertijd incubatietijd indertijd inlooptijd intijds introductietijd inwerktijd jaartijd jachttijd kantoortijd keizertijd kerktijd kermistijd kersentijd kersttijd kindertijd kleretijd kleutertijd knikkertijd koffietijd komkommertijd kooktijd kopertijd kraamtijd latentietijd leeftijd leertijd lestijd levenstijd levertijd lichttijd lijdenstijd looptijd lunchtijd maaitijd maaltijd meesttijds melkenstijd melktijd mettertijd middelbareschooltijd middelertijd natijd oertijd omloopstijd omlooptijd omwentelingstijd onderwijstijd ontruimingstijd oogsttijd oorlogstijd openingstijd opkomsttijd overtijd paaitijd paartijd paastijd passietijd periodetijd pluktijd proeftijd pruikentijd pruimentijd pubertijd rammeltijd ranstijd reactietijd recordtijd regententijd regentijd reistijd rekentijd responstijd retentietijd richttijd riddertijd rijtijd rondetijd rotatietijd rottijd rouwtijd rozentijd ruimte-tijd ruimtetijd ruitijd rusttijd schafttijd schakeltijd scheepstijd schooltijd slaaptijd slachttijd slingertijd sluitertijd sluitingstijd somtijds speeltijd speentijd spertijd spreektijd stamtijd standaardtijd starttijd steentijd stollingstijd stoptijd straftijd studententijd studietijd supertijd systeemtijd terugverdientijd tezelfdertijd theetijd tienertijd toegangstijd toentertijd trektijd trillingstijd tussentijd uitruktijd vakantietijd vari-tijd vastenavondtijd vastentijd veeltijds veertigdagentijd venstertijd verdubbelingstijd verloftijd verteltijd vertrektijd vervaltijd verwerkingstijd vespertijd viertijd vijftigdagentijd voltijd voorbereidingstijd voortijd voortijdig voortijds voortplantingstijd vredestijd wachttijd wereldtijd werktijd werkwoordstijd werkwoordtijd werptijd wintertijd zaaitijd zendtijd zittijd zoektijd zomertijd zonetijd zonnetijd zoogtijd zwermtijd

Afgeleide begrippen

   

gelijktijdig laattijdig nieuwetijdskind op tijd tijdaffaire tijdbal tijdbalk tijdbank tijdbepaling tijdberekening tijdbesparend tijdbesparing tijdbesteding tijdbestek tijdbevrachting tijdbom tijdcapsule tijdcharter tijddomein tijdeenheid tijdeigen tijdelijk tijdeloos tijdenlang tijdewerking tijdfactor tijdgebonden tijdgebrek tijdgeest tijdgenoot tijdgevoelig tijdglas tijdgordel tijdgrens tijdig tijdindeling tijding tijdkaart tijdklok tijdkring tijdlang tijdlijn tijdloon tijdloos tijdmachine tijdmechanisme tijdmelding tijdmeter tijdmeting tijdnood tijdontsteking tijdopname tijdopnemer tijdopneming tijdpad tijdpassering tijdperk tijdplan tijdregel tijdregeling tijdregistratie tijdreis tijdreiziger tijdrekening tijdrekenkunde tijdrekken tijdrijden tijdrit tijdrovend tijdruimte tijdsafstand tijdsbalk tijdsbeeld tijdsbeleving tijdsbepaling tijdsbesparend tijdsbesparing tijdsbesteding tijdsbestek tijdsblok tijdschaal tijdschakelaar tijdschakelklok tijdschema tijdschrift tijdsdocument tijdsdruk tijdsduur tijdseenheid tijdsein tijdsgeest tijdsgewricht tijdsindeling tijdsinterval tijdsinvariant tijdskrediet tijdslijn tijdslimiet tijdslogica tijdslot tijdsluiter tijdsnede tijdsnelste tijdspanne tijdspiegel tijdsruimte tijdsspanne tijdstip tijdstraf tijdstroom tijdstudie tijdsvereffening tijdsverloop tijdsverschijnsel tijdsverschil tijdszone tijdtafel tijdvak tijdverdrijf tijdverlies tijdvers tijdverschuiving tijdverslindend tijdverspilling tijdvorm tijdwaarnemer tijdwaarneming tijdwinst tijdzang tijdzone vroegtijdig vrije tijd

Hyponiemen

    werkwoordstijden

onvoltooid tegenwoordig toekomende tijd onvoltooid tegenwoordige tijd onvoltooid verleden tijd onvoltooid verleden toekomende tijd tegenwoordige tijd toekomende tijd verleden tijd voltooid tegenwoordig toekomende tijd voltooid tegenwoordige tijd voltooid verleden tijd voltooid verleden toekomende tijd

eenheden van tijd in het Nederlands (nld)
yoctoseconde • zeptoseconde • attoseconde • femtoseconde • picoseconde • nanoseconde • microseconde • milliseconde • centiseconde • deciseconde • seconde • decaseconde • hectoseconde • kiloseconde • megaseconde • gigaseconde • teraseconde • petaseconde • exaseconde • zettaseconde • yottaseconde
seconde • minuut • kwartier • uur • dag / etmaal / nychthemeron • week • decade • maand / maanmaand • kwartaal / trimester / jaargetijde / seizoen • tertaal • semester • jaar / annum • lustrum • decennium • generatie • eeuw / hectoannum • millennium / kiloannum • mega-annum • giga-annum

Verwante begrippen

• m: destijds, ten tijde van, te allen tijde
• v: te zijner tijd, toentertijd
• tijdelijk, tijdig; tijdsduur, tijdstip, tijdvak

Uitdrukkingen en gezegden

   

te ongelegener tijd te zijner tijd Tijd heelt alle wonden. door het verloop van tijd worden herinneringen zwakker en de erge/verdrietige/zware/kwaadmakende dingen minder erg Tijd is geld. je kan iedere minuut in (werk)tijd gebruiken voor productieve activiteiten. Dus alle verspilde tijd is ook geldverspilling Tijd slijt. door het verloop van tijd worden herinneringen zwakker en de erge/verdrietige/zware/kwaadmakende dingen minder erg Beid / beidt uw tijd Bij tijd en wijle De tijd baart rozen De tijd kent geen genade. de tijd gaat sneller voorbij dan je denkt De tijd zal het leren. na verloop van tijd is er bekend hoe het gegaan is Er is een tijd van komen en een tijd van gaan Komt tijd, komt raad. door het verloop van tijd komt de oplossing vanzelf aanzetten Met tijd en stro rijpen de mispels Met passen en meten wordt de tijd versleten. men moet het aanpakken en geen tijd met onbelangrijke dingen verspillen Te ongelegener tijd Te zijner tijd er zit een mooie tijd aan te komen te gelegener tijd

Vertalingen

    1. de onstuitbare gang der dingen van toekomst door het heden naar het verleden   

Afrikaans: tyd (af) Deens: tid (da) Duits: Zeit (de) v Egyptisch: rk m Engels: time (en) Esperanto: tempo (eo) Frans: temps (fr) m Fries: tiid (fy) Grieks: χρόνος (el) m (chrónos) Italiaans: tempo (it) Lezgi: вахт Noors: tid (no) g

Nynorsk: tid (nn) v Papiamento: tempu Perzisch: موقع (fa) Pools: czas (pl) m Russisch: время (ru) o (vrémja) Slowaaks: čas (sk) m Spaans: tiempo (es) Tsjechisch: čas (cs) m onbezield Tabassaran: вахт Vietnamees: thời gian (vi), thời (vi) Xhosa: ixesha 5

    er zit een mooie tijd aan te komen   

Duits: es steht eine schöne Zeit bevor

Bijwoord

tijd

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord

   • tijdrekken: Je zit alleen maar tijd te rekken. 

Gangbaarheid

• Het woord tijd staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'tijd' herkend door

100 %	van de Nederlanders
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.