zee

Niet te verwarren met: zeê, zêe

Nederlands

De zee bij zonsondergang.

Uitspraak

• Geluid:  zee    (hulp, bestand)
• IPA: / ze / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /ze/, /zeɪ̯/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /zeː/

Woordafbreking

• zee

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘uitgestrektheid zoutwater’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 793.
• erfwoord: Middelnederlands see, uit Oudnederlands sēo, ontwikkeld uit Oergermaans *saiwiz, bij Indo-Europees *soikʷ-í-, uitbreiding van de basis *séikʷ- ‘gieten’, die in Middelnederlands siën ‘filtreren, sijpelen’ is voortgezet; zie verder zeiken. Evenals Nederduits See ‘meer; zee’, Fries see ‘zee’ en Zweeds sjö ‘meer’.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zee	zeeën
verkleinwoord	zeetje	zeetjes

Zelfstandig naamwoord

zee v/m

1. (aardrijkskunde) een uitgestrekt oppervlak zoutwater dat het grootste deel van de aarde bedekt

   • Wij gaan op vakantie naar Griekenland, waar we een hele week aan zee gaan liggen. 

2. (figuurlijk) overstelpende hoeveelheid, zeer grote massa

   • Toen de kinderen het huis uit waren, had zij opeens een zee van tijd 

   ▸ Heb elkander lief, maar maak van de liefde geen band: laat zij veeleer zijn een golvende zee tussen de kusten van je zielen.

Hyponiemen

   

Adriatische Zee Arafurazee Barentszzee Beaufortzee Beringzee Bismarckzee Caribische Zee Egeïsche Zee Gouwzee Groenlandzee Heidezee Ionische Zee Kaspische Zee Koraalzee Laptevzee Ligurische Zee Middellandse Zee Noordelijke IJszee Noordpoolzee Noordzee Oostzee Rode Zee Salomonszee Sargassozee Tasmanzee Timorzee Tyrrheense Zee Waddenzee Zierikzee Zuid-Chinese Zee Zuiderzee Zuidpoolzee Zuidzee Zwarte Zee binnenzee bloemenzee bovenzee bovenzees diepzee dwarszee eilandenzee grofzee grondzee houzee ijszee kapitein-luitenant-ter-zee kapitein-ter-zee luitenant-ter-zee maanzee mensenzee moerzee oerzee onderzee onderzees overzee platzee poolzee randzee rechtdoorzee slagzee stortzee vaandrig-ter-zee vlammenzee vuurzee waddenzee wereldzee wijnzee zandzee zoutzee

Afgeleide begrippen

   

Californische zeehaas Middellandse Zeegebied Middellandse Zeeklimaat Zeebrugge Zeedorp Zeehandelaar Zeeland Zeeschelde Zeevaarder Zeevaart gestippelde zeehaas gewone zeeoor purperen zeenaaktslak zee-appel zee-eend zee-eenhoorn zee-egel zee-engel zee-engels zee-engte zee-ijs zee-inham zee-invloed zee-inwaarts zeeaal zeeaas zeeafzetting zeeajuin zeealg zeealsem zeeamandel zeeanemoon zeeanjelier zeeappel zeeaquarium zeearend zeearenden zeearm zeeassurantie zeeaster zeeatlas zeeaugurk zeebaak zeebaan zeebaars zeebaboe zeebad zeebadplaats zeebank zeebanket zeebarbeel zeebeer zeebenen zeeberen zeebeschuit zeebestendig zeebeving zeebewoner zeebies zeebiesbladroller zeebiet zeebiologie zeebioloog zeeblauw zeeblokkade zeebodem zeeboek zeeboer zeeboerderij zeeboezem zeebonk zeeboon zeeboot zeeboring zeeborrel zeeborstel zeebouwer zeebrak zeebrand zeebrasem zeebreker zeebrief zeebries zeeburg zeecadet zeecontainer zeedag zeedahlia zeedamp zeedelta zeeden zeedienst zeediepte zeedier zeedijk zeedistel zeedonderpad zeedraad zeedraak zeedrift zeedruif zeeduif zeeduiker zeeduin zeeduivel zeeduizendpoot zeefauna zeeflora zeeforel zeefruit zeegaand zeegang zeegans zeegat zeegebied zeegerst zeegeschiedenis zeegevecht zeegezicht zeegod zeegodin zeegolf zeegras zeegrens zeegrind zeegroen zeegroente zeehaan zeehaas zeehagedis zeehandel zeehaven zeehazen zeeheld zeehond zeehonden zeehoofd zeehoorn zeehospitium zeekaak zeekaart zeekabel zeekalf zeekanaal zeekanarie zeekant zeekapitein zeekarper zeekasteel zeekat zeekatten zeeklas zeeklasse zeeklei zeeklimaat zeeklit zeekoe zeekoeien zeekoet zeekomkommer zeekompas zeekoning zeekool zeekraal zeekrab zeekreeft zeekrokodil zeekunde zeekust zeekwal zeekweek zeelandschap zeeleeuw zeeleeuwen zeeleguaan zeelelie zeeleven zeelieden zeeloods zeelucht zeelui zeeluipaard zeemacht zeeman zeemeerman zeemeermin zeemeeuw zeemens zeemijl zeemijn zeemilieu zeemink zeemist zeemogendheid zeemonding zeemonster zeemos zeemuis zeemuseum zeenaaktslak zeenaald zeenat zeenatie zeenetel zeenimf zeeniveau zeeoester zeeoever zeeofficier zeeolifant zeeolifanten zeeonderzoek zeeoor zeeoorlog zeeoppervlak zeeoren zeeorganisme zeeotter zeepaard zeepaardje zeepad zeepaddenstoel zeepaling zeepark zeepeil zeepen zeepeterselie zeepier zeepijl zeepijn zeepissebed zeeplaats zeeplant zeepok zeepolder zeepost zeepostelein zeeposthorentje zeeprik zeeprovincie zeeraad zeeraaf zeeraket zeeramp zeerasp zeerat zeerecht zeereep zeereis zeereservaat zeereus zeerob zeeroof zeeroofdier zeeroofdieren zeerot zeeroute zeerover zeeroverij zeerups zeerus zeeruskokermot zeeschade zeescheepvaart zeeschelp zeeschilder zeeschildpad zeeschip zeeschorpioen zeeschouw zeeschuim zeeschuimer zeescout zeesla zeeslag zeeslak zeeslang zeesleepvaart zeesleper zeesluis zeesnoek zeesoldaat zeespiegel zeespin zeespons zeespriet-kroonslak zeesprinkhaan zeestad zeestekelbaars zeester zeestorm zeestraat zeestrand zeestrijd zeestrijdkrachten zeestroming zeestroom zeestuk zeetankvaart zeeterm zeetijding zeetocht zeeton zeetong zeetransport zeetrein zeetulp zeevaarder zeevaardig zeevaart zeevakantie zeevang zeevaren zeevarend zeevarende zeevarken zeevast zeevenkel zeeverbinding zeeverbranding zeeverkenner zeevers zeevervoer zeevervuiling zeeverzekering zeeverzekeringsmaatschappij zeevis zeevisser zeevisserij zeevlakte zeevlam zeevlinder zeevloed zeevloot zeevogel zeevolk zeevonk zeevos zeevracht zeevrouw zeevrucht zeewaaier zeewaardig zeewaarts zeewacht zeewater zeeweegbree zeeweg zeewereld zeewering zeewesp zeewezen zeewier zeewijding zeewijf zeewind zeewinde zeewindpark zeewolde zeewolf zeewolfsmelk zeeworm zeezaken zeezalm zeezand zeezeilen zeezeiler zeezender zeezicht zeeziek zeeziekte zeezijde zeezoogdier zeezout zeezwaluw

Uitdrukkingen en gezegden

   

Dat kan al het water van de zee niet afwassen Dat valt niet weg te praten De zee ploegen Op zee varen Er verdrinken er meer in het glas dan in de zee Er vallen meer doden door drankmisbruik dan op zee Geen zee gaat te hoog Niets is te moeilijk (om een bepaald doel te bereiken) Het water loopt altijd naar de zee Degenen die toch al het meeste hebben, krijgen het meeste erbij Recht door zee Zonder omwegen, direct, zonder smoesjes, kordaat •  Toen ik mijn tienjarige zoon vroeg wat hij ervan vond dat ik zo lang weg zou zijn, antwoordde hij: ‘Geen idee, dat weet ik toch pas als je weg bent?’ Grappig vond ik zijn opmerking over het motief van mijn reis: ‘Wat is het nut van je wandeling? Je bereikt en verdient er niks mee.’ Mijn vijftienjarige dochter reageerde net als mijn vrouw pragmatisch en recht door zee.   Water naar de zee dragen Zinloos, overbodig werk doen Met iemand in zee gaan Met iemand zaken doen

Vertalingen

    1. uitgestrektheid zoutwater   

Afrikaans: see (af) Alemannisch: Meer Angelsaksisch: sǣ (ang) Atayal: sílung Baskisch: itsaso (eu) Beiers: Meea (bar) Bretons: mor (br) m Catalaans: mar (ca) Deens: hav (da) o Duits: Meer (de) o Engels: sea (en) Esperanto: maro (eo) Estisch: meri (et) Fins: meri (fi) Frans: mer (fr) v, large (fr) m Fries: see (fy) Grieks: θάλασσα (el) v (thálassa) Ido: maro (io) Iers: farraige (ga) v IJslands: sær (is) Italiaans: mare (it) m Japans: 海 (ja) Latijn: mare (la) o Limburgs: zieë (li) Luxemburgs: Mier (lb)

Nedersaksisch: See (nds), Solten See (nds), zee (nds), Haff (nds), Meer (nds) Nedersorbisch: mórjo (dsb) Noors: hav (no) o Nynorsk: hav (nn) o Oekraïens: море (uk) o Oppersorbisch: morjo (hsb) Pools: morze (pl) o Portugees: mar (pt) Ripuarisch: Meer (ksh) Roemeens: mare (ro) v Saterfries: See (stq) Schots: sea (sco) Sloveens: morje (sl) Slowaaks: more (sk) Spaans: mar (es) m Taroko: chilung timu Tobiaans: tat Tsjechisch: moře (cs) o Turks: deniz (tr) Ujir: wali Vietnamees: biển (vi) West-Vlaams: zêe (vls) Zeeuws: zeê (zea) Zweeds: hav (sv) o

Gangbaarheid

• Het woord zee staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "zee" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Achterhoeks

Persoonlijk voornaamwoord

zee

1. zij, ze; 3e persoon enkelvoud vrouwelijk nominatief

Verwante begrippen

ik i'j / iej hee / hi'j / hie, um

wi'j, ons i'j / i'jleu

Gronings

Zelfstandig naamwoord

zee

1. (aardrijkskunde) zee; een uitgestrekt oppervlak zoutwater dat het grootste deel van de aarde bedekt

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Nedersaksisch

Persoonlijk voornaamwoord

zee

1. zij, ze; 3e persoon enkelvoud vrouwelijk nominatief

Schrijfwijzen

• se

Verwante begrippen

• hee
• iej
• ik
• ons
• um

Zelfstandig naamwoord

zee

1. (aardrijkskunde) zee; een uitgestrekt oppervlak zoutwater dat het grootste deel van de aarde bedekt

Schrijfwijzen

• See

Synoniemen

• Haff
• Meer
• Solten See

Meer informatie

• Solten See
• Zee

Twents

Persoonlijk voornaamwoord

zee

1. zij, ze; 3e persoon enkelvoud vrouwelijk nominatief

Verwante begrippen

ik iej hee, um

ons

Veluws

Persoonlijk voornaamwoord

zee

1. zij, ze; 3e persoon enkelvoud vrouwelijk nominatief

Schrijfwijzen

• ze

Verwante begrippen

ik, mien ie / jy, joe / oe hee / hij / hy, um heur ut

we / wie / wiel / wiele / wule / wulie / wy iele ze / sulie, hun