zwart

vervoeging van
	zwarten

Nederlands

Uitspraak

Geluid: zwart (hulp, bestand)

Woordafbreking

zwart

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘kleur waarbij licht niet wordt teruggekaatst’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1001 ^[1]

Van het Oudnederlandse swart, te herleiden
Indo-Europees: *suord- of *surd-^[2]

Verwant in Germaans:
Duits: schwarz
Gotisch: swartizl

Latijn: sordidus

Zelfstandig naamwoord

zwart o

(kleur) achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt
- Heeft u die ook in het zwart?
- Zwart is de kleur van rouw, van de zondeval en van de Satan die zich afkeert van het Licht.^[3]
- Grijs, wit en zwart zijn achromatische kleuren en dat betekent letterlijk dat dit kleuren zijn ‘zonder een echte kleur’.^[4]

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

(kleur) de kleur zwart hebbend
- Hij had een zwart pak aan.
(figuurlijk) somber, rampspoedig
- Een zwarte dag.
- Een zwart scenario.
clandestien, illegaal
- Zwart geld
- Zwart werken

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Uitdrukkingen en gezegden

Zwart van de honger zijn ( of zien)

Er uitgeteerd en mager uitzien

Zwarte sneeuw zien

De pot verwijt de ketel dat die zwart ziet

Een ander iets verwijten of hem aanwijzen als schuldige, terwijl degene die verwijt zich aan hetzelfde schuldig heeft gemaakt

Het zwarte schaap zijn

Totaal anders dan de rest zijn, dat wil zeggen: de schuld van alles krijgen

Hij liegt, dat hij zwart ziet (of wordt)

Hij is een aartsleugenaar

Iemand zwart maken

Lelijke dingen over iemand vertellen

Iets zwart op wit hebben

Een overeenkomst e.d. duidelijk vastgelegd hebben

Op zwart zaad zitten

Geen geld hebben

zwart zien van

Vertalingen

1. achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

Verwijzingen

↑ "zwart" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ ZWART (ROETKLEURIG), etymologiebank.nl
↑ Bijbels zwart is uit, leve de Groene Bijbel, Erik van den Berg, 3 december 2016
↑ Je hebt koel grijs en warm grijs - zie hier het verschil, Lida Thiry, 31 juli 2016

Bijwoord

zwart

bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord
- zwartrijden: Hij reed soms zwart.

Werkwoord

zwart

enkelvoud tegenwoordige tijd van zwarten
gebiedende wijs van zwarten

Gangbaarheid

Het woord zwart staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'zwart' herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

wit

scharlaken
scharlakenrood

fuchsia / lila
magenta

Achterhoeks

Zelfstandig naamwoord

zwart

(kleur) zwart; achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

(kleur) zwart; de kleur zwart hebbend

Limburgs

Uitspraak

IPA: /ˈzwɑrt/ (Etsbergs)

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

(kleur) zwart

Zelfstandig naamwoord

zwart o

(kleur) zwart

Verbuiging

	enkelvoud				meervoud
	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind
nominatief	zwart	swart	-	-	zwarter	swarter	-	-
genitief	zwarts	swarts	-	-	zwarter	swarter	-	-
locatief	zwartes	swartes	-	-	zwartese	swartese	-	-
datief	zwarte	swarte	-	-	zwarter	swarter	-	-
accusatief	zwart	swart	-	-	zwarter	swarter	-	-