zwart

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zwart    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• zwart

Woordherkomst en -opbouw

• (erfwoord) In de betekenis van ‘kleur waarbij licht niet wordt teruggekaatst’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1001

Van het Oudnederlandse swart, te herleiden Indo-Europees: *suord- of *surd-

Verwant in Germaans: Duits: schwarz Gotisch: swartizl

Latijn: sordidus

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zwart	zwarten
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

zwart o

1. (kleur) achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

   • Heeft u die ook in het zwart? 
   • Zwart is de kleur van rouw, van de zondeval en van de Satan die zich afkeert van het Licht. 
   • Grijs, wit en zwart zijn achromatische kleuren en dat betekent letterlijk dat dit kleuren zijn ‘zonder een echte kleur’. 

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	zwart	zwarter	zwartst
verbogen	zwarte	zwartere	zwartste
partitief	zwarts	zwarters	-

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

1. (kleur) de kleur zwart hebbend

   • Hij had een zwart pak aan. 

2. (figuurlijk) een donker gelaat of uiterlijk hebbend, opgevat als een etnisch kenmerk

   ▸ Een seecker Moorjaen komende in't Sticht van Munster, quam voor een Hecke, alwaer hy niet wel door kon, en een Boer daer ontrent wesende, riep hem om het Hecke open te doen: Den Boer desen zwarten Mensche siende, was vervaert, en dorst niet komen, den Moorjaen begon te schelden, en dreyghde hem te slaen.

   ▸ `Zwarte Piet of 'Pietje Pik', zo noemde het volk in de middeleeuwen de duivel.

3. (figuurlijk) somber, rampspoedig

   • Een zwarte dag. 
   • Een zwart scenario. 

4. clandestien, illegaal

   • Zwart geld 
   • Zwart werken 

Bijwoord

zwart

1. (kleur) de kleur zwart hebbend

   ▸ De zwart verkoolde buitenkant omhulde zacht, wit vlees.

2. clandestien, illegaal

   • Zwart werken 

Hyponiemen

   

beenzwart blauwzwart bruinzwart diepzwart fluweelzwart geel-zwart gitzwart grafietzwart grauwzwart grijs-zwart grijszwart groen-zwart inktzwart ivoorzwart kolenzwart koolzwart lampzwart matzwart ogenzwart overzwart pikzwart platinazwart raafzwart ravenzwart roetzwart rood-geel-zwart rood-zwart signaalzwart steenkolenzwart steenkoolzwart verkeerszwart wit-zwart

Afgeleide begrippen

   

Amerikaanse zwarte beer Aziatische zwarte beer zwart gat zwart olijfgroen zwart zien van zwart-Amerikaans zwart-geel zwart-op-wit zwart-wit zwart-wit-tv zwart-witbeeld zwart-witdenken zwart-witfilm zwart-witfoto zwart-witfotografie zwart-witillustratie zwart-witprinter zwart-wittegenstelling zwart-wittekening zwart-wittelevisie zwart-wittoestel zwartachtig zwartbenig Zwartberg zwartblaar zwartblauw zwartboek zwartbont zwartbrood zwartbruin zwartbuikhamster zwartdag zwartdruk zwarte bes zwarte doos zwarte eekhoorn zwarte eekhoorns zwarte ibis zwarte ibisjes zwarte koolvis zwarte koolvissen Zwarte Piet zwarte rat zwarte ratten Zwarte Zee zwarte zee-eend zwarten zwarterik Zwartewaal zwartewoudham zwartfigurig zwartfluwelen zwartgallig zwartgeblakerd zwartgekleed zwartgelakt zwartgeldpraktijken zwartgerokt zwartgeverfd zwartgevlekt zwartgezichtimpala zwartgras zwartgrijs zwartgroen zwarthalszwaan zwarthandel zwarthandelaar zwartharig zwartheid zwarthemd zwartig zwartjan zwartjoekel zwartkijken zwartkijker zwartkop zwartkoppig zwartkoren zwartkous zwartlakens zwartlederen zwartleren zwartlippig zwartmaken zwartmarmeren zwartmoeskervel zwartnervig zwartogig zwartoog zwartpunt zwartrijden zwartrok zwartrood zwartschaap zwartschrift Zwartsluis zwartspaarder zwartspeler zwartstaart zwartsteel zwarttanker Zwartveen zwartvis zwartvissen zwartvisser zwartvisserij zwartvleugelmonarch zwartvoet Zwartvoetindiaan zwartwerken zwartwerker zwartwild zwartwisselaar zwartzijden

Uitdrukkingen en gezegden

   

[1] op zwart zaad zitten [1] op zwart gaan Zwart van de honger zijn ( of zien) Er uitgeteerd en mager uitzien Zwarte sneeuw zien De zwarte dood De pest en hierdoor veroorzaakte epidemieën Een zwarte dag Een dag waarop iets heel tragisch gebeurt Het zwarte schaap zijn Totaal anders dan de rest zijn, dat wil zeggen: de schuld van alles krijgen Hij liegt, dat hij zwart ziet (of wordt) Hij is een aartsleugenaar Iemand zwart maken Lelijke dingen over iemand vertellen Iets zwart inzien Een negatieve, sombere blik hebben op iets Iets zwart op wit hebben Een overeenkomst e.d. duidelijk vastgelegd hebben Zwarte humor Humor die de spot drijft met iets heel ernstigs, in een poging dit wat te relativeren zwart zien van

Spreekwoorden

• De pot verwijt de ketel dat die zwart ziet

Een ander iets verwijten of hem aanwijzen als schuldige, terwijl degene die verwijt zich aan hetzelfde schuldig heeft gemaakt

Vertalingen

    1. achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt   

Afrikaans: swart (af) Albanees: zi (sq) Bosnisch: crna (bs) Bulgaars: черен (bg) Catalaans: negre (ca) Deens: sort (da) Duits: schwarz (de) Engels: black (en) Estisch: must (et) Frans: noir (fr) Grieks: μαύρος (el) Ido: nigra (io) IJslands: svartur (is) Italiaans: nero (it) Kroatisch: crna (hr) Limburgs: zwart (li)

Oekraïens: чорний (uk) Papiaments: pretu Pools: czerń (pl) v Portugees: preto (pt) Quechua: yana (qu) Roemeens: negru (ro) m, neagră (ro) v Russisch: чёрный (ru) Servisch: црн (sr) m Sloveens: črn (sl) m Slowaaks: čierny (sk) m Spaans: negro (es) m Taroko: makaluch Turks: siyah (tr), kara (tr) Vietnamees: đen (vi) Welsh: du (cy) Wit-Russisch: чорны (be) m

Bijwoord

zwart

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord

   • zwartrijden: Hij reed soms zwart. 

Werkwoord

vervoeging van
zwarten

zwart

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van zwarten
2. gebiedende wijs van zwarten

Gangbaarheid

• Het woord zwart staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "zwart" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

Achterhoeks

Zelfstandig naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; de kleur zwart hebbend

Limburgs

Uitspraak

• IPA: /ˈzwɑrt/ (Etsbergs)

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart

Zelfstandig naamwoord

zwart o

1. (kleur) zwart

Verbuiging

	enkelvoud				meervoud
	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind
nominatief	zwart	swart	-	-	zwarter	swarter	-	-
genitief	zwarts	swarts	-	-	zwarter	swarter	-	-
locatief	zwartes	swartes	-	-	zwartese	swartese	-	-
datief	zwarte	swarte	-	-	zwarter	swarter	-	-
accusatief	zwart	swart	-	-	zwarter	swarter	-	-

Nedersaksisch

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zwart	zwarten
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; de kleur zwart hebbend
2. zwart; clandestien, illegaal

Sallands

Zelfstandig naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; de kleur zwart hebbend

Twents

Zelfstandig naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; de kleur zwart hebbend

Veluws

Zelfstandig naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; achromatische kleur die wordt waargenomen als een voorwerp helemaal geen licht weerkaatst of uitstraalt

Bijvoeglijk naamwoord

zwart

1. (kleur) zwart; de kleur zwart hebbend