as

Niet te verwarren met: As, aS

Universeel

Woordherkomst en -opbouw

• Samenstelling van “s” (seconde) met het voorvoegsel “a” (atto-)

Symbool

as

1. (tijdrekening), (natuurkunde), (eenheid) het symbool voor attoseconde, een tijdseenheid van 10^-18 seconde

Verwante begrippen

eenheden van tijd
ys • zs • as • fs • ps • ns • μs • ms • cs • ds • s • das • hs • ks • Ms • Gs • Ts • Ps • Es • Zs • Ys
a • ha • ka • Ma • Ga

Nederlands

A 1. staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait

Uitspraak

• Geluid:  as    (hulp, bestand)
• IPA: / ɑs / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• as

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘verbrandingsresidu’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901
• [A] Van het Middelnederlandse asse. Voert terug op het Oudgermaanse *ahso
• [B] Van het Oudnederlandse asca, Middelnederlandse assc(h)e. Voert terug op het Oudgermaanse *asko

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	as	assen
verkleinwoord	asje	asjes

Zelfstandig naamwoord

[A] as v/m

1. (werktuigbouwkunde) staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait, aandrijfas etc.

   • De achteras van de auto bevat een differentieel als de auto via achterwielen aangedreven wordt. 

2. (wiskunde) denkbeeldige lijn (aslijn) door het midden van een voorwerp, ruimte of vlak

   • In het assenstelsel kennen we de vertikale y-as en de horizontale x-as. 

3. (plantkunde) middelste deel van een plant, waaromheen de bladachtige organen en/of de wortels vastzitten

Synoniemen

1. spil

Hyponiemen

   

aandrijfas aardas achteras aftakas beenderas bijas bodemas booras bovenas breedteas cardanas draagas draai-inversieas drijfas hemelas hoofdas kapas kegelas knopas kogelas koningsas koolas krukas lengteas loodas loopas middenas molenas nokkenas omwentelingsas oogas palas pedaalas pinas poolas potas richtas rondas rotatie-as rotatieas schroefas sigarenas symmetrieas tapas tinas topas trapas treinas vliegas vooras weedas wielas windas x-as y-as z-as zichtas zuidas zwenkas

Afgeleide begrippen

   

As grote terts As-groot As-majeur Asdim Assepoester Aswoensdag achtassig as kleine terts as-klein as-mineur asafdichting asanalyse asarm asbak asbalk asband asbank asbelt asbestemming asbezorging asblok asblond asboer asbout asdruk asemmer asgat asgrauw asgrijs ashaai ashals ashanger ashoop askam askegel askern askleur askleurig askoek askolk askoppeling askoppelwerk askraag askruik askruis askruisje askruk askuil askussen asla aslade aslager asleger aslijf aslijn aslood asman asmogendheid asoplegging aspis asplaat aspot aspunt asput asregen asrest asschop asschotel asschoteltje assegaai assenkruis assenstelsel assepoester asstaal asstoel asstrop asstuit astaats astap asvaal asvang asvarken asverschuiving aswenteling aswiel aswolk drieassig eenassig negenassig tienassig twaalfassig tweeassig veelassig verassen vierassig vijfassig zesassig zevenassig

Uitdrukkingen en gezegden

• As is verbrande turf.

• In zak en as zitten

niet meer weten wat te doen in een troosteloze situatie

• Uit zijn as herrijzen

opnieuw opgebouwd zijn na een brand

• in de as leggen

Overerving en ontlening

• Indonesisch: as

Vertalingen

    1. centrale staaf   

Duits: Achse (de) v Engels: axle (en) Indonesisch: as (id), gandar (id), poros (id) Limburgs: asj (li)

Noors: aksel (no) m Nynorsk: aksel (nn) m Spaans: eje (es) m, árbol de transmisión (es) m Turks: eksen (tr), dingil (tr), aks (tr), mil (tr)

    2. lijn   

Duits: Achse (de) v Engels: axis (en) Frans: axe (fr) m Limburgs: asj (li)

Noors: akse (no) m Nynorsk: akse (nn) m Turks: eksen (tr)

    3. deel van een plant   

Duits: Stengel (de) m Engels: stem (en), stalk (en) Limburgs: as (li)

Noors: stengel (no) m Nynorsk: stengel (nn) m

    nader uit te zoeken   

Fins: tuhka (fi) Hongaars: hamn (hu)

IJslands: aska (is) Tagalog: abó (tl)

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie. (mechanica)

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie. (wiskunde)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	as	assen
verkleinwoord	asje	asjes

Zelfstandig naamwoord

[B] as v/m

1. overblijfsel van iets dat verbrand is

   • De as van sigaretten wordt opgevangen in een asbak. 
   • As is verbrande turf zei oma altijd. 

   1. (scheikunde) verbrandingsresidu b.v. vliegas, potas, loodas
2. stof opgeworpen door een vulkaan
3. (muziek) een met een halve toon verlaagde toon "a"

   • De toon “as” klinkt in de getempereerde stemming, gelijk aan de toon “gis”. 

4. (muziek) de grondtoon (tonica) van de “as-mineurtoonladder”, tevens een korte aanduiding van die toonladder

   • Op de notenbalk van een sonate in as, staan vier mollen. 

5. (muziek) de grondtoon van het “as-mineurakkoord”, de kleine drieklank op de eerste trap (tonica-akkoord) van de kleinetertstoonladder op die toon

   • De drie tonen van het as-mineurakkoord (symbool: A♭m) in grondligging, zijn: as - ces - des. 

Synoniemen

• [1] verbrandingsresidu, verbrandingsrest
• [3] gis
• [4] as-kleinetertstoonladder, as-klein, as-mineurtoonladder, as-mineur
• [5] as-klein, as-kleinakkoord, as-mineur, as-mineurakkoord, A♭m

Antoniemen

• [3] As, Ais
• [4] As, As-groot, As-majeur, As-grotetertstoonladder
• [5] As, As-groot, As-majeurakkoord, A♭

Afgeleide begrippen

• [1] asbak

Verwante begrippen

• [3,4,5] bes, ces, des, es, fes, ges

Uitdrukkingen en gezegden

• in de as leggen

geheel verwoesten

• as is verbrande turf

aan een belofte of onderstelling ("als", wat in de gesproken taal klinkt als "as") heb je niets

Vertalingen

    1. verbrandingsrest   

Afrikaans: as (af) Catalaans: cendra (ca) Deens: aske (da) Duits: Asche (de) v Engels: ash (en) Esperanto: cindro (eo) Frans: cendre (fr) v Fries: jiske (fy) Indonesisch: abu (id) Italiaans: cenere (it) v Japans: Kanji: 灰 (ja) Hiragana: はい (ja) Romaji: hai (ja) Latijn: cinis (la) Limburgs: asj (li)

Papiamento: shinishi Pools: popiół (pl) m Noors: aske (no) m Nynorsk: oske (nn) v Portugees: cinza (pt) v Spaans: ceniza (es) v Taroko: makaluch Tsjechisch: popel (cs) m Turks: kül (tr) Swahili: jivu (sw) Zweeds: aska (sv) Waals: cinde (wa) v

    in de as leggen   

Duits: in Schutt und Asche legen

    3. verlaagde toon a   

Duits: as (de) o Engels: A-flat (en)

Frans: la bémol (fr) m

    4. as-kleinetertstoonladder   

Duits: as-Moll (de) v Engels: A-flat minor (en)

Frans: la bémol mineure (fr) v

    5. as-mineurgrondakkoord   

Duits: A♭m, as-Moll (de) o, as (de) o Engels: A♭m, A-flat minor (en)

Frans: A♭m, la bémol mineur (fr) m

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie. (verbranding)

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie. (vulkaan)

Gangbaarheid

• Het woord as staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd 'as' herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Achterhoeks

Voegwoord

as

1. als

Afrikaans

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	as	asse
verkleinwoord	assie	assies

Zelfstandig naamwoord

as

1. as; spil

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	as	-

Zelfstandig naamwoord

as

1. as; verbrandingsrest

Voegwoord

as

1. als

Duits

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Woordafbreking

• as

Zelfstandig naamwoord

as o

1. (muziek) de toon ”as”
2. (muziek) as: korte aanduiding van de toonaard “as-mineur”

   «Eine Sonate in as.»

   Een sonate in as kleine terts.

Antoniemen

• [2] As, As-Dur, As-Dur-Tonleiter

Afgeleide begrippen

• [2] as-Moll, as-Moll-Tonleiter

Verwante begrippen

• [1,2] A, hes, Hes, ces, Ces, des, Des, es, Es, fes, Fes, ges, Ges

Engels

Uitspraak

• Geluid:  as (VS)    (hulp, bestand)
• IPA: /ӕz/

Naar frequentie	98 (bijwoord)

Bijwoord

as

1. zo

Naar frequentie	31 (voegwoord)

Voegwoord

as

1. (tweeletterwoord) terwijl
2. aangezien
3. zoals
4. hoe ... ook
5. net als

Voorzetsel

as

1. als

Uitdrukkingen en gezegden

• as for

wat betreft

• as if

alsof

• as though

alsof

• as to

wat betreft

Verwante begrippen

Tweeletterwoorden in het Engels

aa • ab • ad • ae • ag • ah • ai • al • am • an • ar • as • at • aw • ax • ay • ba • be • bi • bo • by • da • de • di • do • ed • ef • eh • el • em • en • er • es • et • ex • fa • fi • gi • go • ha • he • hi • hm • ho • id • if • in • is • it • jo • ka • ki • la • li • lo • ma • me • mi • mm • mo • mu • my • na • ne • no • nu • od • oe • of • oh • oi • om • on • op • or • os • ow • ox • oy • pa • pe • pi • qi • re • sh • si • so • ta • ti • to • uh • um • un • up • us • ut • we • wo • xi • xu • ya • ye • yo • za

Frans

Uitspraak

• Geluid:  as    (hulp, bestand)
• IPA: /a/

Werkwoord

as

1. tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van avoir

Zelfstandig naamwoord

as m

1. (spreektaal) uitblinker, kei

   «Gilles, c'est l'as de la mécanique.»

   Gilles is een kei in mechanica.

Indonesisch

Woordafbreking

• as

Woordherkomst en -opbouw

• uit het Nederlands "as" (staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait)
• uit het Nederlands "aas"

Zelfstandig naamwoord

as

1. as (staafvormig voorwerp waarom of waarmee iets ronddraait)
2. aas

Synoniemen

• gandar, poros

Nedersaksisch

Voegwoord

as

1. als

Pennsylvania-Duits

Uitspraak

• Geluid:  as    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• as

Voegwoord

as

1. (tweeletterwoord) dat

   «Ich bin arrig dankbaar as mei gleene neie Dochder aa gsund iss un ich bede as sie so bleibt!»

   Ik ben erg dankbaar dat mijn nieuwe dochtertje gezond is en ik bid dat dat zo blijft.

2. zoals

   «As viel vun eich schunn wisse, der Dr. Martin Luther King hot versucht unsre Gsellschaft zu refermiere.»

   Zoals vele van jullie al weten, heeft Dr. Martin Luther King geprobeerd onze samenleving te hervormen.

Opmerkingen

• Duits:
  • [1]: dass
  • [2]: wie
• Engels:
  • [1]: that
  • [1]: as

Verwante begrippen

Tweeletterwoorden in het Pennsylvania-Duits
aa • ab • as • do • eb • ee • ei • en • es • in • is • no • oh • un • wu • ya

Pools

Zelfstandig naamwoord

as

1. aas

Portugees

Woordafbreking

• as

Lidwoord

as v

1. het meervoud van a

Spaans

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Woordafbreking

• as

enkelvoud	meervoud
as	ases

Zelfstandig naamwoord

as m

1. (kaartspel) aas

Verwijzingen

• as in: Diccionario de la lengua española, 23e druk, op website: Real academia española

Tsjechisch

Uitspraak

• IPA: /as/

Woordafbreking

• as

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Latijn, waarvan ook het woord eso is afgeleid

Zelfstandig naamwoord

as monbezield

1. (numismatiek) as; een Romeinse munteenheid
2. (natuurkunde)(eenheid) as; een Romeinse eenheid van massa

Verbuiging

	enkelvoud	meervoud
nominatief	as	asy
genitief	asu	asů
datief	asu	asům
accusatief	as	asy
vocatief	ase	asy
locatief	asu	asech
instrumentalis	asem	asy

Verwijzingen

• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Příruční slovník jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)

Zelfstandig naamwoord

as mbezield

1. (mythologie) Aas; een tot de Asen behorende Germaanse god

Verbuiging

		enkelvoud	meervoud
nominatief		as	asové
genitief		asa	asů
datief	korte vorm	asu	asům
	lange vorm	asovi
accusatief		asa	asy
vocatief		ase	asové
locatief	korte vorm	asu	asech
	lange vorm	asovi
instrumentalis		asem	asy

Verwijzingen

• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)

Zelfstandig naamwoord

as o

1. (muziek) as; een met een halve toon verlaagde toon "a"

Verbuiging

	enkelvoud	meervoud
nominatief	as	as
genitief	as	as
datief	as	as
accusatief	as	as
vocatief	as	as
locatief	as	as
instrumentalis	as	as

Synoniemen

• gis

Verwante begrippen

• asas

Verwijzingen

• Příruční slovník jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)

Bijwoord

as

1. (verouderd) ongeveer; drukt een mate van mindere nauwkeurigheid uit

Synoniemen

• asi
• přibližně

Verwijzingen

• Internetová jazyková příručka - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)
• Příruční slovník jazyka českého - Ústav pro jazyk český AV ČR (Tsjechisch)

Turks

Zelfstandig naamwoord

as

1. aas (kaartspel).
2. hermelijn (dier).

Twents

Voegwoord

as

1. als