es
 Niet te verwarren met: ES, Es
|
- es
- [A] erfwoord via Middelnederlands essche / asch van Oudnederlands eski / aska, in de betekenis van ‘loofboom’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 860 [1]
- [C.3] samentrekking van e (4) met het achtervoegsel -es
| enkelvoud | meervoud | |
|---|---|---|
| naamwoord | es | essen |
| verkleinwoord | esje | esjes |
[A] es m
- (bloemplanten) bepaald soort loofboom Fraxinus excelsior
, die inheems is in de Benelux en tot 40 meter hoog kan worden
- ▸ De meest markante boom in Noordwest Overijssel is een es, die te vinden is in Dwarsgracht.[2]
- benaming voor bomen uit het geslacht Fraxinus
- Het hout van een es is taai en stevig, maar niet erg geschikt voor de open lucht.
- ▸ Van die variëteiten biedt Goudzwaard een overzicht dat Wikipedia of het assortiment van kwekers ver te boven gaat. Drie typen Amerikaanse es. Twee typen smalbladige es. Tien typen gewone es, van de ‘Allgold’ tot de ‘Westhof’s Glorie’. En dan nog de manna-es, de zachte es en de fluweel-es.[3]
- amandelwilg
- berijpte wilg
- beuk
- bittere wilg
- boskers
- boswilg
- Duitse dot
- eetappel
- esp
- Europese vogelkers
- fladderiep
- gele kornoelje
- geoorde wilg
- gewone es
- gewone esdoorn
- gewone vogelkers
- gladde iep
- grauwe abeel
- grauwe wilg
- grootbladige linde
- haagbeuk
- Hollandse linde
- hulst
- katwilg
- kleinbladige linde
- kraakwilg
- kronkelwilg
- laurierwilg
- mispel
- ratelpopulier
- rode kornoelje
- ruwe berk
- ruwe iep
- schietwilg
- Spaanse aak
- sporkeboom
- sporkehout
- steeliep
- veldesdoorn
- vuilboom
- waterwilg
- wegedoorn
- wilde appel
- wilde lijsterbes
- wilde peer
- wintereik
- winterlinde
- witte els
- zachte berk
- zoete kers
- zomereik
- zomerlinde
- zwarte els
- zwarte populier
- zwarte wilg +
1. bepaald soort loofboom Fraxinus excelsior
[B] es o
- (muziekinstrument) metalen buisje van de fagot waarop het dubbelriet geplaatst wordt
1. metalen buisje van de fagot
- (muziek) met een halve toon verlaagde toon "e"
- De toon “es” klinkt in de getempereerde stemming gelijk aan de tonen “dis” en “fes”.
- (muziek) de grondtoon (tonica) van de “es-mineurtoonladder”, tevens een korte aanduiding van die toonladder
- Op de notenbalk van een etude in es, staan zes mollen als voortekens.
- (muziek) de grondtoon van het “es-mineurakkoord”, de kleine drieklank op de eerste trap (tonica-akkoord) van de kleinetertstoonladder op die toon
- De drie tonen van het es-mineurakkoord (symbool: E♭m) in grondligging, zijn: es - ges - bes.
- (landbouw) verhoogde akker (eng, enk).
- [1] dis (in gelijkzwevende stemming)
- [2] es-kleinetertstoonladder, es-klein, es-mineurtoonladder, es-mineur
- [3] es-klein, es-kleinakkoord, es-mineur, es-mineurakkoord, E♭m
- [1] eïs (in gelijkzwevende stemming)
- [2] Es, Es-groot, Es-majeur, Es-grotetertstoonladder
- [3] Es, Es-groot, Es-majeurakkoord, E♭
2. es-kleinetertstoonladder
3. es-mineurgrondakkoord
4. een verhoogde akker
- Het woord es staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "es" herkend door:
| 88 % | van de Nederlanders; |
| 90 % | van de Vlamingen.[4] |
- Zie Wikipedia voor meer informatie.
- [1] es in het Nederlands Soortenregister N
- [1] es op Wikidata
- [1] es op "Wilde planten in Nederland en België" ♣
- ↑ "es" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑
Weblink bron “Es in Dwarsgracht staat op drie in 'bomen top 10 Overijssel'” (2 oktober 2017) op meppelercourant.nl
- ↑ Weblink bron Hester van Santen“Loflied op loofbomen is het ideale bladerboek” (29 juni 2013) op nrc.nl
- ↑
Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
- zich, zichzelf (lijdend en meewerkend voorwerp, vóór het werkwoord)
| enkelvoud | meervoud | |||
|---|---|---|---|---|
| mannelijk | vrouwelijk | onzijdig | ||
| nominatief | er | sie | es | sie |
| genitief | seiner | ihrer | seiner | ihrer |
| datief | ihm | ihr | ihm | ihnen |
| accusatief | ihn | sie | es | sie |
- es
es
- het (nominatief onzijdig enkelvoud van de derde persoon)
- het (accusatief onzijdig enkelvoud van de derde persoon)
- er
- «Gibt es noch etwas zu tun?»
- Is er nog iets te doen?
- «Gibt es noch etwas zu tun?»
es o
- (muziek) de toon ”es”
- (muziek) es: korte aanduiding van de toonaard “es-mineur”
- «Eine Sonate in es.»
- Een sonate in es kleine terts.
- «Eine Sonate in es.»
- [2] Es, Es-Dur, Es-Dur-Tonleiter
- [2] es-Moll, es-Moll-Tonleiter
es
- tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van être
- IPA: /ɜs/
- uit het Nederlands "ijs"
es
es
- afkorting van esempio
| vervoeging van |
|---|
| ĕsse |
ĕs
- actief indicatief praesens, tweede persoon enkelvoud van ĕsse
- «Homōne malus es?»
- Ben jij een slecht mens?
- «Homōne malus es?»
- actief imperatief praesens, tweede persoon enkelvoud van ĕsse
- «Es patiēns!»
- Wees geduldig!
- «Es patiēns!»
| vervoeging van |
|---|
| ēsse |
ēs
- actief indicatief praesens, tweede persoon enkelvoud van ēsse
| 1e persoon naamval |
enkelvoud |
meervoud |
|---|---|---|
| nominatief | es | mēs |
| genitief | manis | mūsu |
| datief | man | mums |
| accusatief | mani | mūs |
| instrumentalis | mani | mums |
| locatief | manī | mūsos |
es
- IPA: /æs/ (Etsbergs)
es
- als, wanneer
- gebruikt in vergelijkingen om verschil in egaliteit te weergeven
- «Det book is baeter es det drejbeildj d'r-z ven.»
- Het boek is beter dan de film ervan.
- «Det book is baeter es det drejbeildj d'r-z ven.»
- gebruikt in vergelijkingen om egaliteit weergeven
- «Dae sjriever is es good es dae-n angere.»
- Die schrijver is zo goed als die andere.
- «Dae sjriever is es good es dae-n angere.»
| enkelvoud | meervoud | ||
|---|---|---|---|
| bepaald | geheel | es(se) | es(ser) |
| gemut. | - | - | |
| onbepaald | geheel | es | es |
| gemut. | - | - | |
es
- als (in de hoedanigheid van)
- «Ich raoj öch dit aan es vröndj.»
- Ik raad u dit aan als vriend.
- «Weer koze dem aan es zètsmaeker.»
- Men koos hem als voorzitter.
- «Ich raoj öch dit aan es vröndj.»
- Na het voorzetsel es kan nooit een onbepaald lidwoord ('n, 'ne, e, etc) volgen. Het is echter wel mogelijk dat er een bepaald lidwoord (g-, etc) kan volgen.
- es
[A]: es
- tegenwoordige tijd aantonende wijs bedrijvende vorm van ase
| beklemtoond | onbeklemtoond | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| enkelvoud | meervoud | enkelvoud | meervoud | |||||||||
| nominatief | datief | accusatief | nominatief | datief | accusatief | nominatief | datief | accusatief | nominatief | datief | accusatief | |
| 1e persoon | ich | mir | mich | mir | uns | uns | ich | mer | mich | mer | uns | uns |
| 2e persoon |
du | dir | dich | dihr ihr nihr |
eich | eich | d de |
der | dich | der er ner |
eich | eich |
| 3e persoon (mannelijk) |
aer | ihm | ihn | sie | ihne | sie | er | em | en | sie | ne | sie |
| 3e persoon (vrouwelijk) |
sie | ihre | sie | se | re | se | ||||||
| 3e persoon (onzijdig) |
es | ihm | es | 's | em | 's | ||||||
- es
es, o
- het
- «Es Wedder wechselt oft un geschwindt.»
- Het weer verandert vaak en snel.
- «Es Wedder wechselt oft un geschwindt.»
es, o
- het (nominatief onzijdig enkelvoud van de derde persoon)
| vervoeging van |
|---|
| ser |
es
- derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd (presente) van ser
- IPA: /ɛs/
- es
es