bol

Nederlands

[2] wereldbol

Uitspraak

• Geluid:  bol    (hulp, bestand)
• IPA: / bɔl / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• bol

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘rond voorwerp’ voor het eerst aangetroffen in 1280
• In de betekenis van ‘rond’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1351

[1] - [5] erfwoord afkomstig van : Middelnederlands: bolle m “bol, rond voorwerp” Germaans: *bullan- “bal” Indo-Europees: -

Verwant in Germaans: West: Engels: bowl (Angelsaksisch: bolla m “kom”), Oudhoogduits: bolla v “kom”, (? Oudfries: bolla m “een ronde broodsoort”, uit Judeo-Spaans bollo “een ronde, zoete broodsoort”) Noord: (Oudnoords: bolli m “beker”), Faeröers: bolli m “kom, beker”, “kop, hoofd”

• [6] Herkomst: Bargoens , verkort uit bolleboos.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bol	bollen
verkleinwoord	bolletje	bolletjes

Zelfstandig naamwoord

de bol m

1. (wiskunde) (o.a. stereometrie) driedimensionaal lichaam, begrensd door een gebogen oppervlak waarvan alle punten even ver verwijderd zijn van het middelpunt, sfeer
2. min of meer rond voorwerp

   • Bovenop de mast was een bol bevestigd, waarop je moest proberen te blijven staan. 

   ▸ De meester van Trail Magic was Coppertone, die ik meer dan acht keer ben tegengekomen tussen Mexico en Canada. Hij reed in zijn camper naar het noorden en dook op de gekste plekken op. Hij deelde dan zijn befaamde root-beer-float Trail Magic uit: een wonderlijk Amerikaans gerecht dat bestond uit een bolletje vanille-ijs in een plastic bekertje met root-beer (een soort ginger ale).

3. (biologie) bolvormig, vlezig, onderaards plantendeel in schubben of rokken opgehoopt waar gestopt in de grond een plant uit groeit, bloembol

   • De bollen moesten in oktober in de grond geplaatst worden. 

4. (spreektaal) (informeel) een hoofd

   • Hoe haal je het in je bol om die kast weg te geven! 

5. rond brood met bolle bovenkant

   • Kun jij even wat volkoren bolletjes bij de bakker halen? 

6. v/m (Jiddisch-Hebreeuws) heer, baas

Synoniemen

• bal, kloot, kogel, sfeer

Hyponiemen

   

Bossche bol aardbol (1) afrobol ajuinbol ankerbol appelbol berlinerbol beschuitbol bijbol bloembol (2) borstbol broedbol camerabol chocoladebol cocaïnebol cokebol discobol drugsbol dubbelbol duwersbol eurobol gasbol glasbol groevebol hamerbol heksenbol hemelbol (1) holbol kaardenbol kaasbol kerstbol kiembol knipperbol krentenbol (1) krullenbol (3) kwakbol leliebol lichtbol losbol luilakbol mueslibol neskebol oliebol (1) oogbol (1) pannabol papaverbol paternosterbol peperbol plasmabol platbol pluizenbol preibol pruikenbol puntbol raagbol raasbol ragebol schattebol schuddebol slaapbol slikbol smeerbol smoutbol smoutebol sneeuwbol snollebol spiegelbol spinbol studiebol suikerbol truttebol tulpenbol tuttebol vetbol vuurbol wattenbol wereldbol (1) witbol zaadbol zottebol zottenbol zwierbol

Afgeleide begrippen

   

Bolbeek Bolnes bolachtig bolas bolbaak bolbaan bolbliksem bolbrood bolcactus bolcoördinaat boldriehoek boldriehoeksmeting boleind bolgewas (2) bolglas bolhamer bolhappen bolheid bolhoed bolhol bolhoop bolhuis bolkap bolknak bolknop bolkop bolkozijn bolkruis bollaag bolland bollantaarn bollantaren bollebof bolleboos bollebuis bollejagen bollement bollen bollenbaas bollenboer bollenburcht bollenkweker bollenland bollenman bollenpeller bollenplanter bollenschuur bollensector bollenstreek bollenteelt (2) bollenteler bollentijd bollenveld bollenvrouw bollig bolman boloppervlak bolpen bolpraam bolrond bolscharnier bolschijf bolschil bolschip bolsector bolsegment bolspat bolspel bolspits bolstaand bolsymmetrie boltoren boltweehoek bolvorm bolvormig bolwassing bolwerk bolwerken bolwolk bolwoning bolworm bolzaad

Verwante begrippen

• [1]: bollen, opbollen
• [3]: een aai over je bol

Onderstaande vertalingen dienen nagekeken te worden en omgezet in de bovenstaande tabellen. Nummers na de vertalingen komen niet noodzakelijk overeen met de opgegeven definities. Voor meer uitleg zie WikiWoordenboek:Hoe vertalingen nakijken.

Vertalingen

    1. een driedimensionaal rond lichaam zie sfeer   

Catalaans: globus (ca) Deens: bold (da) g, kugle (da) g Duits: Ball (de) m, Kugel (de) v Engels: sphere (en) Esperanto: globo (eo), sfero (eo) Fins: pallo (fi) Frans: sphère (fr) v

Fries: bol (fy), sfear (fy) Hongaars: szféra (hu) Italiaans: sfera (it) v Papiaments: bòl Portugees: bola (pt), esfera (pt) Spaans: esfera (es) v, globo (es) m Zweeds: sfär (sv), glob (sv)

    2. min of meer rond voorwerp   

Deens: kugle (da) g

Spaans: bola (es) v, globo (es) m

    3. zie bloembol   

Deens: løg (da) g Duits: Blumenzwiebel (de) v

Spaans: bulbo (es) m, cebolla (es) v

    4. zie hoofd   

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	bol	boller	bolst
verbogen	bolle	bollere	bolste
partitief	bols	bollers	-

Bijvoeglijk naamwoord

bol

1. een glooiende uitstulping in een oppervlak vormend

   • Bolle wangen. 

   ▸ 'Goed gezien, bolle,' bracht Jochem tussen twee stappen door hijgend uit.

Bijwoord

bol

1. een glooiende uitstulping in een oppervlak vormend

   ▸ De glimlach op haar gezicht stond ineens bol van de spontaniteit.  

Synoniemen

• convex

Antoniemen

• hol, concaaf

Uitdrukkingen en gezegden

• (om een zeil) bol staan

Vertalingen

    1. een glooiende uitstulping in een oppervlak vormend   

Deens: oppustet (da) Duits: aufgebläht (de), konvex (de) Engels: convex (en)

Frans: convexe (fr) Spaans: convexo (es), abombado (es) Turks: konveks (tr), dışbükey (tr)

Werkwoord

vervoeging van
bollen

bol

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bollen
   

   • Ik bol. 

2. gebiedende wijs van bollen
   

   • Bol! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van bollen
   

   • Bol je? 

Gangbaarheid

• Het woord bol staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "bol" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Frans

Uitspraak

• Geluid:  bol    (hulp, bestand)
• IPA: /bɔl/

Woordherkomst en -opbouw

• [1][5] Uit het Middelfrans bolle, ontleend aan Middelengels bolle (uit Oudengels bolla, bolle ”kom, beker, pot“), verwant met Nederlands bol.
• [2][3][4] Uit het Laatlatijn  bōlus   “klei”.
• [5](eufemisme) voor cul “kont” (in de uitdrukking avoir du cul “geluk, mazzel hebben”).

Zelfstandig naamwoord

bol m

1. kom
2. vette klei, leem
3. (biologie) (medisch) bolus (= vette klei die als medicijn voor dieren dient)
4. (biologie) voedselbal (in de krop van o.m. vogels)
5. (spreektaal) geluk, mazzel

   «J’ai eu du bol, un peu plus et je ratais l’avion.»

   Ik heb gemazzeld, iets later en ik had het vliegtuig gemist.

   «Pas de bol!»

   Da's pech hebben!

Uitdrukkingen en gezegden

• [5] avoir du bol

IJslands

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Naar frequentie	24589

Zelfstandig naamwoord

bol

1. datief onbepaald mannelijk enkelvoud van bolur

Zelfstandig naamwoord

bol

1. accusatief onbepaald mannelijk enkelvoud van bolur

Nedersorbisch

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Slavische *bolь

Zelfstandig naamwoord

ból

1. pijn

Schrijfwijzen

• ból v

Noors

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / buːl /

Woordafbreking

• bol

Woordherkomst en -opbouw

• [A]: Afkomstig van de Oudnoordse woorden  bolr zn  en  bulr zn 
• [B1-3]: Afkomstig van het Oudnoordse woord  ból zn  leger voor mensen en dieren
• [B4]: Afkomstig van het Noorse woord  bole ww  neuken

Naar frequentie	40300

[A] m	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	bol	bolen	boler	bolene
genitief	bols	bokens	bolers	bolenes

Zelfstandig naamwoord

[A] bol, m

1. een lichaam zonder hoofd, armen en benen, torso
2. het onderdeel van een kledingstuk voor [1]
3. een boomstam zonder takken

Synoniemen

• [1]:  kropp zn  (uten lemmer)
• [1]:  torso zn 
• [3]:  trestamme zn  (uten grener)

[B] o	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	bol	bolet	bol	bola bolene
genitief	bols	bolets	bols	bolas bolenes

Zelfstandig naamwoord

[B] bol, o

1. een schuilplaats voor insecten en kleine dieren, nest
2. (historisch) een stuk landbouwareaal van een bepaalde omvang dat een bepaald huurbedrag oplevert
3. (streektaal) leger (voor mensen), slaapplaats
4. (vulgair) bijslaap, geslachtsgemeenschap

Synoniemen

• [1]:  hule zn 
• [1]:  rede zn 
• [1]:  reir zn 

Hyponiemen

• [1]:  humlebol zn 
• [1]:  musebol zn 
• [1]:  ormebol zn 
• [1]:  vepsebol zn 
• [2]:  laupsbol zn 
• [2]:  mamatebol zn 
• [2]:  månedsmatsbol zn 

Afgeleide begrippen

• [1]:  bolig zn 
• [1]:  bosted zn 

Uitdrukkingen en gezegden

• [B1]: stikke hånden inn i et vepsebol

zich in een wespennest steken (zich bemoeien met andermans controversiële zaken)

Zelfstandig naamwoord

bol

1. nominatief onbepaald onzijdig enkelvoud van bol

Slowaaks

Uitspraak

• IPA: /bɔl/

Woordafbreking

• bol

Werkwoord

bol

1. enkelvoud verleden tijd van byť

Tsjechisch

Uitspraak

• IPA: /bɔl/

Woordafbreking

• bol

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Slavische *bolь

Zelfstandig naamwoord

bol monbezield

1. verdriet

Verbuiging

	enkelvoud	meervoud
nominatief	bol	boly
genitief	bolu	bolů
datief	bolu	bolům
accusatief	bol	boly
vocatief	bole	boly
locatief	bolu	bolech
instrumentalis	bolem	boly

Verwante begrippen

• bolest v
• bolet imperfectief
• bolně (bw.)

Anagrammen

• lob

Werkwoord

bol

1. informeel tweede persoon enkelvoud gebiedende wijs van het imperfectieve werkwoord bolet

Wymysoojs

Zelfstandig naamwoord

bol

1. (sport) bal

Schrijfwijzen

• ball
• baol