WikiWoordenboek:Sofeer

Hier komt later meer uitleg, onder andere over het project.

Massale toevoeging Hebreeuwse en Jiddisje woorden aan WikiWoordenboek

In 2012 heeft de toenmalige Stichting Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands als uitgever van Sofeer, toen: www.sofeer.nl, contact gezocht met Wikimedia Nederland om haar informatie betreffende Hebreeuwse en Jiddisje woorden in het Nederlands onder te brengen in het meest in aanmerking komende wikibestand, de Nederlandstalige Wiktionary (WikiWoordenboek). De stichting beheert circa 2000 Nederlandse woorden van Hebreeuwse en Jiddisje herkomst. Opname daarvan in het WikiWoordenboek zorgt ervoor dat het woordbestand niet alleen op de lange termijn toegankelijk blijft, maar ook verder ontwikkeld en geactualiseerd kan worden. WikiWoordenboek biedt namelijk technische faciliteiten voor bijvoorbeeld verdere uitbreiding en zo nodig correctie van het woordmateriaal, hoorbaar maken van een woord, toevoeging van voorbeeldzinnen, en koppelingen aan woorden in andere talen. Daartoe is het formaat van het WikiWoordenboek geschikt dat nu gebruikt wordt. In de voorbije maanden is er hard gewerkt om het woordbestand van de stichting te converteren naar een formaat dat bruikbaar is om het in WikiWoordenboek te plaatsen. Onlangs heb ik dat bestand toegezonden gekregen en zal vandaag beginnen om het materiaal op WikiWoordenboek te plaatsen.

In september 2023 is het Instituut voor de Nederlandse Taal bereid gevonden om de website van Sofeer in een licht aangepaste vorm in stand te houden.

Meer informatie over het project is te vinden op de projectpagina: wmnl:Project donatie Hebreeuwse en Jiddisje woorden.

Uitspraak

Het WikiWoordenboek, dat woorden uit honderden talen bevat, beschrijft de uitspraak van woorden met behulp van fonetische tekens uit het internationale IPA-alfabet. Ook Sofeer biedt wanneer dat nuttig lijkt, tussen vierkante haakjes uitspraakinformatie. Dat gebeurt zoveel mogelijk met de letters en op de manier van de gewone Nederlandse spelling en wijkt dus af van de gebruikelijke uitspraakinformatie op WikiWoordenboek. Deze informatie van Sofeer is naast een eventuele IPA-notatie onder het hoofdje Uitspraak wel behouden en gemarkeerd met 'Sofeer' en een link naar deze pagina. Deze informatie is op de Sofeer-website als volgt omschreven.

Aan de gangbare letters van het Nederlandse alfabet heeft Sofeer voor de uitspraakinformatie twee tekens toegevoegd:

• ğ / Ğ wordt uitgesproken als de 'g' van "goal" en "Google" (IPA: /g/ );
• ə (sjwa) wordt uitgesproken als de 'e' van "de" (IPA: /ə/ ).

Verder komen drie klinkers met een accentteken voor: à, è en ò.

• à wordt uitgesproken als de 'a' van "lag" (IPA: /ɑ/ );
• è wordt uitgesproken als de 'e' van "leg" (IPA: /ɛ/ );
• ò wordt uitgesproken als de 'o' van "log" (IPA: /ɔ/ ).

Verder wordt de klemtoon door Sofeer aangegeven door de beklemtoonde klinkers te onderstrepen, terwijl in de IPA-notatie het teken ˈ voor de beklemtoonde lettergreep wordt geplaatst.

Sofeer gaf de uitspraak alleen aan voor zover dat nodig was. Zo eindigt het woord angejiddeld in de spelling op de letter d, maar in de uitspraak op de klank 't'. Dat wordt in de Sofeer uitspraak [anğəjiddəld] niet vermeld, omdat een slot-d in het Nederlands altijd wordt uitgesproken als 't'.

De uitspraak geeft aan wat meestal gezegd wordt. In de regel klinkt daarbij het Hebreeuws of Jiddisj door waaruit de woorden afkomstig zijn. Als daarnaast een vernederlandste versie voorkomt, dan heeft Sofeer die niet opgenomen. Bij bijvoorbeeld Negev stond dus wel [Nèğev], maar niet [Neegef].

Door Sofeer zelf aangegeven afwijkingen van het Groene Boekje

Sofeer heeft op de volgende punten de officiële spelling van de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje) bewust niet gevolgd (tabel ontleend aan de website, [1] bij 4 Vastliggende schrijfwijzen (oorspronkelijk: www.sofeer.nl/SofeerHelp/SofeerHelp.htm Helpfunctie, bij 7.1.6.4 Vastliggende schrijfwijzen). WikiWoordenboek volgt deze officiële spelling wel. Aangezien Sofeer nauw heeft samengewerkt met de Taalunie, worden deze schrijfwijzen wel vermeld in WikiWoordenboek, min of meer vergelijkbaar met de niet in het Groene Boekje opgenomen schrijfwijzen in Van Dale. De uitzondering is "Metusalem" (zonder h), omdat moderne Bijbelvertalingen "Metuselach" gebruiken.

Nr.	Groene Boekje	Sofeer	beknopte toelichting
01	Asjkenazim	Asjkenaziem	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
02	chassidim	chassidiem	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
03	(chazan), chazonim	chazaniem	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
04	Elohim	Elohiem	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
05	gojim (gojims)	gojiem	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
06	kaddisj	kaddiesj	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
07	Poerim (poerimfeest)	Poeriem	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
08	Sefardim	Sefardiem	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
09	tefilin	tefilien	De lange klinker [ie] in een beklemtoonde gesloten lettergreep wordt in Sofeer geschreven met ie.
10	kibboetsnik	kiboetsnik	Een medeklinkerletter na een lange klinker [ie] wordt in Sofeer niet verdubbeld.
11	Falasha	Falasja	In Sofeer worden Engelse en Duitse spellingen in de regel vervangen door Nederlandse.
12	Shoah	Sjoa	In Sofeer worden Engelse en Duitse spellingen in de regel vervangen door Nederlandse.
13	schlemiel (schlemielig, schlemieltje)	sjlemiel	In Sofeer worden Engelse en Duitse spellingen in de regel vervangen door Nederlandse.
14	behemoth	behemot	Het Groene Boekje van 1954 schrapte de h in th in een aantal gevallen. De bijbelgenootschappen schrapten die letter in 1968 in vrijwel alle bijbelwoorden.
15	Goliath	Goliat	Het Groene Boekje van 1954 schrapte de h in th in een aantal gevallen. De bijbelgenootschappen schrapten die letter in 1968 in vrijwel alle bijbelwoorden.
16	leviathan	leviatan	Het Groene Boekje van 1954 schrapte de h in th in een aantal gevallen. De bijbelgenootschappen schrapten die letter in 1968 in vrijwel alle bijbelwoorden.
17	Methusalem	Metusalem	Het Groene Boekje van 1954 schrapte de h in th in een aantal gevallen. De bijbelgenootschappen schrapten die letter in 1968 in vrijwel alle bijbelwoorden, maar gebruiken hier de vorm Metuselach.
18	Thora (Simchat Thora)	Tora (Simchat Tora)	Het Groene Boekje van 1954 schrapte de h in th in een aantal gevallen. De bijbelgenootschappen schrapten die letter in 1968 in vrijwel alle bijbelwoorden.

Niet in Wikiwoordenboek verwerkte schrijfwijzen

Sofeer vermeldt bij sommige woorden ook variaties in schrijfwijzen die door anderen worden gebruikt. Als het gaat om varianten vanaf de 19e eeuw die nooit deel van de officiële spelling zijn geweest, worden ze alleen genoemd op de pagina van het woord in de huidige officiële schrijfwijze, maar wordt er geen afzonderlijke pagina voor gemaakt. Het gaat om de volgende varianten:

Nr.	Trefwoord Wikiwoordenboek	Variant bij Sofeer	beknopte toelichting
01	Eeuwige	EEUWIGE	Hiervoor wordt in Bijbelvertalingen vaak kleinkapitaal gebruikt
02	chazan	gazzan	Pas sinds 2005 in het Groene Boekje, woordenboeken vermeldden eerder alleen gazan
03	Heer	HEER	Hiervoor wordt in Bijbelvertalingen vaak kleinkapitaal gebruikt