koe

Nederlands

Een koe

Uitspraak

Geluid: koe (hulp, bestand)
IPA: / ku / (1 lettergreep)

Woordafbreking

koe

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘vrouwelijk rund’ voor het eerst aangetroffen in 901.^[1]
erfwoord: Middelnederlands coe, uit Oudnederlands kuo, ontwikkeld uit Oergermaans nominatief *kūz, obliek *kwō-, uit Indo-Europees *gʷéh₃-u-s, obliek gʷh₃-u-, een afleiding van *gʷeh₃- ‘weiden’.^[2]^[3] Evenals Nederduits Koh, Duits Kuh, Fries ko, Engels cow en IJslands kýr.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koe	koeien
verkleinwoord	koetje	koetjes

Zelfstandig naamwoord

de koe v ^[4]

(evenhoevigen) (veeteelt) wijfje van het huisrund en van andere rundersoorten
(bij uitbreiding) wijfje van andere grote zoogdieren, b.v. de walvis, neushoorn, olifant
(dysfemisme) vrouw die iets doms of lomps doet

Verwante begrippen

rund, stier, os, kalf, pink, vaars

Hyponiemen

[1] (intensivering) turbokoe

Afgeleide begrippen

Anagrammen

oké

Uitdrukkingen en gezegden

de koe bij de hoorns vatten
Dat is een waarheid als een koe

Dat is overduidelijk waar

De koe bij de horens vatten

Met de lastige zaak beginnen

Er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje aan

niets is perfect

Iemand koeien met gouden horens beloven

iets moois beloven maar niet nakomen

Je weet nooit hoe een koe een haas vangt

men kan altijd op onverwachte wijze tot een oplossing komen

Men noemt geen koe bont, of er is een vlekje aan

als er allerlei vervelende dingen worden verteld is er vast wel iets van waar

Oude koeien uit de sloot halen

Oude problemen die niet meer ter zake doen oprakelen

Van achteren kijk je de koe in de kont

achteraf is het gemakkelijk te zeggen wat er had moeten gebeuren

Vertalingen

1. vrouwelijk rund

Afrikaans: koei ^(af)
Albanees: lopë ^(sq) v
Arabisch: بَقَرَة ^(ar) (baqara) v
Baskisch: behi ^(eu)
Bretons: buoc'h ^(br) v
Bulgaars: скот ^(bg) (skot), крава ^(bg) (krava)
Catalaans: vaca ^(ca) v
Centraal-Nahuatl: kuakuajye ^(nhn)
Chinees: 母牛 ^(zh) (mǔníu)
Cornisch: bugh ^(kw) v
Deens: ko ^(da)
Duits: Kuh ^(de) v
Engels: cow ^(en), bovine ^(en)
Esperanto: bovino ^(eo)
Estisch: lehm ^(et)
Faeröers: kúgv ^(fo)
Fins: lehmä ^(fi)
Frans: vache ^(fr) v
Fries: ko ^(fy)
Friulisch: vacje v
Galicisch: vaca ^(gl)
Grieks: αγελάδα ^(el) (agelaða) v
- Oudgrieks: βοῦς (boûs) v
Hebreeuws: פרה ^(he) (pará)
Hindi: गाय ^(hi) (gāy) v
Hongaars: tehén ^(hu)
Iers: bó ^(ga) v
IJslands: kýr ^(is) v
Indonesisch: sapi ^(id)
Interlingua: vacca ^(ia)
Italiaans: mucca ^(it) v, vacca ^(it) v
Japans:
- Katakana: ウシ ^(ja)
- Romaji: ushi ^(ja)
- Kanji: 牛 ^(ja)
Kasjoebisch: krowa ^(csb)
klassiek Nahuatl: cuacuahueh ^(nci)
Koreaans: 소 ^(ko) (so)
Krim-Tataars: sıyır
Ladino: vacia v
Latijn: vacca ^(la) v
Lets: govs ^(lv) v
Litouws: karvė ^(lt) v
Luxemburgs: Kou ^(lb) v

Macedonisch: крава ^(mk) (krava)
Maltees: baqra ^(mt)
Nedersaksisch: beest ^(nds), beist ^(nds), biest ^(nds), boekou ^(nds), kaaie ^(nds), kau ^(nds), Kauh ^(nds), keuw ^(nds), kjou ^(nds), ko ^(nds), koe ^(nds), koeie ^(nds), Koh ^(nds), koo ^(nds), koou ^(nds), kou ^(nds), kouwe ^(nds), kow ^(nds)
Nedersorbisch: krowa ^(dsb)
Noors: ku ^(no) v
Occitaans: vaca ^(oc)
Oekraïens: худоба ^(uk) (hudoba), бидло ^(uk) (bidlo)
Oezbeeks:
- Cyrillisch: сигир ^(uz)
- Latijns: ot ^(uz)
Oppersorbisch: howjado ^(hsb), kruwa ^(hsb)
Papiaments: baka
Perzisch: گاو ^(fa) (gâv)
Picardisch: vake ^(pcd)
Pools: krowa ^(pl) v
Portugees: vaca ^(pt) v
Quechua: waca ^(qu)
Reto-Romaans: vatga ^(roh) v
Roemeens: vacă ^(ro) v
Romani: gurumni v
Russisch: корова ^(ru) v (korova)
Sami: burru, vuoksá ; gussa
Sardisch: bulu ^(sc), óinu ^(sc), bàcchinu ^(sc), bóinu ^(sc), bacca ^(sc), vacca ^(sc)
Saterfries: Ku ^(stq)
Schots-Gaelisch: bò ^(gd) v
Servo-Kroatisch: крава ^(sh) (krava) v
Siraya: luang, noang, lowan
Sloveens: krava ^(sl) v
Slowaaks: krava ^(sk)
Spaans: vaca ^(es) v
Thai: วัว ^(th) (wuua), โค ^(th) (koo)
Tibetaans: བ་ ^(bo) (pa)
Tok Pisin: bulmakau ^(tpi)
Tsjechisch: kráva ^(cs) v
Turks: sığır ^(tr), inek ^(tr)
Vietnamees: bò cái ^(vi)
Volapük: kun ^(vo)
Welsh: buwch ^(cy) v
Wit-Russisch: жывела ^(be)
Yucateeks: wakax
Zweeds: ko ^(sv) g

Gangbaarheid

Het woord koe staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "koe" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.^[5]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ "koe" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ koe op website: Etymologiebank.nl
↑
Kroonen
, Guus, Etymological Dictionary of Proto-Germanic, Leiden: Brill, 2013; blz. 299
↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Drents

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koe	koenen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

koe

(evenhoevigen) koe; een vrouwelijk rund

Schrijfwijzen

Synoniemen

Niueaans

Voornaamwoord

koe

jij
je

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

koe

(evenhoevigen) koe; een vrouwelijk rund

Schrijfwijzen

Synoniemen

Verwante begrippen

Meer informatie

Koh
Ko

Sallands

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koe	koenen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

koe

(evenhoevigen) koe; een vrouwelijk rund

Stellingwerfs

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koe	koenen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

koe

(evenhoevigen) koe; een vrouwelijk rund

Tuvaluaans

Voornaamwoord

koe

jij
je

Urkers

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koe	koenen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

koe

(evenhoevigen) koe; een vrouwelijk rund

Veluws

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koe	koenen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

koe

(evenhoevigen) koe; een vrouwelijk rund

Schrijfwijzen

ko
koeie

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie.

Overgenomen van "https://nl.wiktionary.org/w/index.php?title=koe&oldid=4930110"