bot

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  bot    (hulp, bestand)
• IPA: / bɔt / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• bot

1,2	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bot	botten
verkleinwoord	botje	botjes

3	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bot	bots
verkleinwoord	-	-

Woordherkomst en -opbouw

• [A1] Ontwikkeld uit Middelnederlands but, bot, mogelijk vernoemd naar diens stompe kop. In deze betekenis, voor het eerst aangetroffen in het jaar 1287.
• [A2] Herkomst onzeker, in de betekenis van ‘knop’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1351.
• [A3] erfwoord Oorspronkelijk een substantivering van het bijvoeglijke bot, vernoemd naar het dikke, stompe uiteinde van een been . Voor het eerst aangetroffen in het jaar 1477.
• [A4] Leenwoord uit Frans botte “laars” , opgevat als mv, voor het eerst aangetroffen in het jaar 1240.
• [A5] Leenwoord uit Amerikaans Engels bot, als afkorting van robot, vaak in de betekenis van "zelfuitvoerend (software)programma".
  
• [B] erfwoord Oorspronkelijk in de betekenis van “stomp, platgeslagen”, afgeleid van het Germaanse werkwoord *buttōn, *buddōn “(plat, stomp) slaan” , voor het eerst aangetroffen in het jaar 1599.

4	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bot	botten
verkleinwoord	botje	botjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de bot m

1. (straalvinnigen) bepaald soort platvis, Platichthys flesus 

   ▸ Het familierecord in het schoonmaken en fileren van een bot of schol zodat hij klaar was voor de koekenpan was veertien seconden.

   ▸ Het was ook niet zo makkelijk om botten in de baai te vangen als ik had gehoopt nu ik een harpoengeweer had. De botten waren zo in aantal teruggelopen dat ook hierop vissen onzeker werd als het ging om het bij elkaar krijgen van een maaltijd. Sandhamnsbot meunière was overigens populair in onze familie.

2. (plantkunde) bladknop
3. o, (anatomie) been, knook, een onderdeel van het skelet

   ▸ Haar gemanicuurde nagels glinsterden vervaarlijk. Wiens huid ze hiermee tot aan het bot wilde openhalen, was Chantal inmiddels wel duidelijk.

4. (Vlaanderen en Limburg) laars.
5. (verkorting), (afkorting), (informatica), (wikitaal) een computerprogramma dat bepaalde handelingen automatisch uitvoert op basis van bepaalde reacties van externe gebruikers of computers

   • Al deze bewerkingen zijn gedaan door een bot. 

• 
  [1] Bot (Platichthys flesus)
• 
  [2] Uitlopend bot (bladknop) van een paardenkastanje
• 
  [3] bot van een opperarm
• 
  [4] Bruine bot voor de rechtervoet.

Synoniemen

• [1] heilbot

Hyperoniemen

• [1] schollen, platvissen, stekelvinnigen, beenvissen, straalvinnigen, beenvisachtigen, chordadieren, dieren

Verwante begrippen

• [1] Aziatische pijltandheilbot, dwergtarbot, gevlekte dwergtarbot, Groenlandse heilbot, grootbekbot, heilbot, Indo-Pacifische heilbot, leverbot, Nieuw-Zeelandse tarbot, Pacifische heilbot, Pacifische pijltandheilbot, panterbot, pauwbot, schijnbot, tarbot, zandbot, zomerbot, zwarte zeetarbot

Hyponiemen

• aalbot, bloedbot, bloembot, chatbot, darmbot, hondenbot, ijlbot, kaakbot, kalfsbot, mammoetbot, neusbot, neushoornbot, penisbot, rivierbot, schaambot, schapenbot, scharbot, snorrebot, soepbot, struikbot, talbot, vier bot, vierde bot, vierden bot, vieren bot, viert bot, waterbot, weerbot, zijdennetbot, zitbot, zoekbot

Afgeleide begrippen

• botaf, botafbraak, botartikel, botbank, botbeheerder, botbestuurder, botblessure, botboer, botboring, botbreuk, botcel, botcement, botdichtheid, botdotteren, botdrager, botfragment, botgal, botgallig, botgras, botgrond, botheid, bothoekwant, bothof, bothol, botkanker, botkloppen, botkol, botkruid, botkweker, botlijn, botlood, botmand, botmassa, botmateriaal, botmatig, botmuil, botnet, botnetwerk, botonderzoek, botontkalking, botpikker, botplaat, botprik, botreep, botrest, botscan, botsplinter, botster, botstructuur, botstuk, botten, bottenkraakster, bottenkraker, botter, botterik, bottientje, botting, bottuberculose, bottumor, botuil, botuit, botuitsteeksel, botvangen, botverlies, botverloren, botvieren, botvink, botvisser, botvlies, botweefsel, botweg, botworm, botziekte, botzinnig

Uitdrukkingen en gezegden

• Bot vangen

Niet het antwoord krijgen waar men op had gehoopt; niet het gewenste resultaat bereiken, geen succes hebben

1. ▸ Het islamitische Haga Lyceum probeerde de publicatie van het uiterst kritische inspectierapport voor de zomer al te voorkomen, maar ook toen ving de school bot.

• [3] been, knook, onderdeel van het skelet
• Tot op het bot

Helemaal, volkomen

• Tot op het bot beledigd zijn. 

•  Hij was een merkwaardige mix, want met zijn aristocratische voorkomen leek hij verschrikkelijk beschaafd en tegelijk meedogenloos tot op het bot.  

Vertalingen

    1. platvis   

Catalaans: plana (ca) v Deens: skrubbe (da) g Duits: Butt (de), Flunder (de) m Engels: flounder (en)

Frans: flet (fr) m Noors: skrubbe (no) m Spaans: hipogloso (es) m, halibut (es) m Zweeds: flundra (sv) g

    3. onderdeel van het skelet   

Duits: Knochen (de) o Engels: bone (en) Frans: os (fr) m Fries: bonke (fy) Grieks: οστό (el) (ostó) o Indonesisch: tulang (id) Italiaans: osso (it) m

Luxemburgs: Knachen (lb) Nederduits: Knaak (nds) m, Knaken (nds) m, Butt (nds) o Pools: kość (pl) v Servo-Kroatisch: кост (sh) (kost) v Spaans: hueso (es) m Thai: กระดูก (th) (grà-dùuk) Turks: kemik (tr)

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	bot	botter	botst
verbogen	botte	bottere	botste
partitief	bots	botters	-

Bijvoeglijk naamwoord

[B] bot

1. (gereedschap) niet scherp, stomp, wat snijdens scherp had moeten zijn

   • Een botte bijl. 
   • Met een bot mes kun je geen mooie plakjes vlees afsnijden. 

2. (figuurlijk), (communicatie) onbeleefd en/of direct in de sociale interactie

   • Bot gedrag vertonen. 
   • Veel mensen vinden Nederlanders bot. 

3. (figuurlijk) waar men niets aan kan doen

   • En dat levend begraven worden met nog een paar dagen te gaan voor het einde van de oorlog botte pech zou zijn.  

Synoniemen

• [1] stomp [1]
• [2] lomp, onbeleefd, bruut, bout

Antoniemen

• [1] scherp, messcherp, vlijmscherp
• [2] beleefd

Vertalingen

    1. stomp   

Catalaans: rom (ca) Deens: sløv (da) Duits: stumpf (de) Engels: blunt (en)

Frans: émoussé (fr) Noors: stump (no) Spaans: romo (es) Zweeds: trubbig (sv)

    2. onbeleefd   

Duits: grob (de), bäurisch (de) Engels: boorish (en), rude (en)

Frans: balourd (fr), malotru (fr), grossier (fr) Spaans: grosero (es), rudo (es)

Werkwoord

vervoeging van
botten

bot

1. enkelvoud tegenwoordige tijd van botten
2. gebiedende wijs van botten

Gangbaarheid

• Het woord bot staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "bot" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Nederlands

Zelfstandig naamwoord

bot

1. (straalvinnigen) bot

Angelsaksisch

Uitspraak

• IPA: /bo:t/

Zelfstandig naamwoord

bōt v

1. remedie

Catalaans

Zelfstandig naamwoord

bot m

1. sprong
2. stuit (stuitering)

Zelfstandig naamwoord

bot m

1. boot

Zelfstandig naamwoord

bot m

1. waterzak of wijnzak
2. doedelzak

Uitdrukkingen en gezegden

• ploure a bots i barrals

pijpenstelen regenen

Duits

Uitspraak

• IPA: /boːt/
• Geluid:  bot    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• bot

Werkwoord

bot

1. eerste persoon enkelvoud verleden tijd aantonende wijs bedrijvende vorm van bieten
2. derde persoon enkelvoud verleden tijd aantonende wijs bedrijvende vorm van bieten

Gelijkklinkende woorden

• Boot

Anagrammen

• tob

Fries

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bot	botten
verkleinwoord	botsje / botke

Zelfstandig naamwoord

bot

1. (straalvinnigen) bot; een platvis

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	bot	bots
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

bot

1. (informatica) bot; een computerprogramma dat kleine taken herhaaldelijk uitvoert, autonoom of in opdracht van de operator

Indonesisch

Woordafbreking

• bot

Woordherkomst en -opbouw

• uit het Engels boot

Zelfstandig naamwoord

bot

1. (kleding) laars

Koerdisch

Zelfstandig naamwoord

bot

1. laars

Middelengels

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Angelsaksische bāt

Zelfstandig naamwoord

bot

1. boot

Schrijfwijzen

bat bate boet bote

boot boote bootte boyt

Afgeleide begrippen

• botere

Middelnederlands

	enkelvoud	meervoud
nominatief	bot	bode
genitief	boods, boets	bode
datief	bode	boden
accusatief	bot	bode

Zelfstandig naamwoord

bot o

1. bod
2. bekendmaking, mededeling
3. gebod, bevel

   • Men mach die bode Gods niet laten. 

4. dienst, in te enes bode ter beschikking van iemand

   • Dat altemael haer eyghen van gheworden ende stont tot haren bode.  

5. (juridisch) dagvaarding, oproep

   • .. so sell dat bot staende bliven totter naesten rechtdage toe, 

6. een partij van een of ander spel

   «... ende niet meer dan te grote boods ende niet hogher.»

   ... en niet meer dan een bod van een groot (een munt) en niet hoger.

Pools

Uitspraak

• IPA: /bɔt/

Woordafbreking

• bot

Zelfstandig naamwoord

bot m

1. (informatica) bot; een computerprogramma dat kleine taken herhaaldelijk uitvoert, autonoom of in opdracht van de operator
2. laars

Synoniemen

1. –
2. botek

Tsjechisch

Uitspraak

• IPA: /bɔt/

Woordafbreking

• bot

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Engels

Zelfstandig naamwoord

bot mbezield

1. (spreektaal)(informatica) bot; een computerprogramma dat kleine taken herhaaldelijk uitvoert, autonoom of in opdracht van de operator

Verbuiging

		enkelvoud	meervoud
nominatief		bot	boti
genitief		bota	botů
datief	korte vorm	botu	botům
	lange vorm	botovi
accusatief		bota	boty
vocatief		bote	boti
locatief	korte vorm	botu	botech
	lange vorm	botovi
instrumentalis		botem	boty

Gelijkklinkende woorden

• bod monbezield

Verwante begrippen

• robot m

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Zelfstandig naamwoord

bot monbezield

1. (dialect) schoen

Verbuiging

	enkelvoud	meervoud
nominatief	bot	boty
genitief	botu	botů
datief	botu	botům
accusatief	bot	boty
vocatief	bote	boty
locatief	botu	botech
instrumentalis	botem	boty

Synoniemen

• bota v

Zelfstandig naamwoord

bot

1. genitief meervoud van bota