oor

Niet te verwarren met: oor-

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  oor    (hulp, bestand)
• IPA: / or / (1 lettergreep); /oːr/

Woordafbreking

• oor

Woordherkomst en -opbouw

• [A] In de betekenis van ‘gehoororgaan’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 701

erfwoord afkomstig van: Middelnederlands: ore Oudnederlands: ōra Germaans: *ausô Indo-Europees: *h₂ous-

Verwant in Germaans: West: Engels: ear (Angelsaksisch: ēare), Duits: Ohr, (Oudhoogduits: ora), Fries: ear (Oudfries: āre) Noord: Zweeds: öra, Deens/Noors: øre, (Nynorsk: øyra, øyre, Oudnoords: eyra), IJslands: eyra, Faeröers: oyra Oost: Gotisch: auso

• [B] Verbastering van oord in de betekenis "kwart", omdat het een vierde van de stuiver waard was

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	oor	oren
verkleinwoord	oortje	oortjes

Zelfstandig naamwoord

[A] het oor o

1. (anatomie) lichaamsdeel waarmee geluiden kunnen worden gehoord

   ▸ Door de unieke vorm van het oor wordt het geluid net anders vervormd afhankelijk van de richting. En uit de verschillen tussen de oren kan het brein afleiden waarvandaan het komt.

   ▸ Na een tijdje merkte ik duidelijk aan mijn oren dat we van zeeniveau naar duizend meter hoogte aan het klimmen waren.

2. (huishouden) handvat waaraan men een stuk servies kan optillen

   ▸ Zit het oor aan een koffiekopje aan de linker- of aan de rechterkant?

• 
  1. Het oor van een mens.
• 
  2. Het oor van een zilveren kom.

Hyponiemen

   

akkermuizenoor berenoor binnenoor bloemkooloor boksoor butoor dikoor domoor druiloor dwarsoor ezelsoor flapoor grootoor hangeloor hangoor hartoor hazenoor judasoor klesoor kletsoor kniesoor knopoor kunstoor lamsoor langoor lapoor lijmoor linkeroor loboor loopoor mansoor middenoor muizenoor neetoor puntoor rechteroor rozenoor steiloor varkensoor zeeoor zeiloor

Afgeleide begrippen

   

grootoorvleermuis grootoorvos keel-neus-oorarts neus-keel-oorarts oorarts oorband oorbel oorbiecht oorblazer oorblazerij oorblazing oorbloedzweer oorclip oordop oordopje oordruppel oorflap oorgat oorgebrek oorgeruis oorgetuige oorgezwel oorgier oorhanger oorheelkunde oorijzer oorklep oorklier oorknop oorkoter oorkrab oorkruiper oorkussen oorlam oorlap oorlel oorlepelzwam oorlijder oorling oormerk oormerken oormijt oorontsteking oorpijn oorpluim oorpoliep oorprop oorraam oorrand oorring oorrob oorschelp oorsieraad oorslinger oorsmeer oorspeekselklier oorspiegel oorspier oorsteen oorsteentje oorstokje oorstrelend oorsuizen oorsuizing oortelefoon oortrechter ooruil oorveeg oorverdovend oorverscheurend oorvijg oorvlies oorvormig oorwarmer oorwassing oorwater oorworm oorziekte oorzwammetje orenmaffia steilorig

Verwante begrippen

• gehoor, gehoorapparaat, neus-, keel- en oorheelkunde
• luisteren, horen, oog

Uitdrukkingen en gezegden

   

De oren spitsen Heel goed luisteren ∗ Toen, plotseling, hoorden zij allen tegelijk het geschreeuw van de menigte, die verzameld was voor het Raadhuis. Zij spitsten de oren en hieven de Penselen op. Luisterend oor aanbieden Aandachtig luisteren naar wat iemand te zeggen heeft •  Ten slotte veel dank aan Huib Maaskant, Carlo Groot, Pieter van der Heuvel, Nils Adriaans, Baukje Brugman, Christine Dedding en Char Polak voor hun luisterend oor en adviezen.   De muren hebben oren Let op wat je zegt, iedereen kan het horen Een en al oor zijn Heel aandachtig naar iets luisteren Een draai om de oren geven Een oor te luisteren leggen Onderzoeken wat een ander van iets vindt Een snee(tje) in het oor hebben Dronken zijn Er wel oren naar hebben Geïnteresseerd zijn in iets (zoals een voorstel, aanbod etc.) Het ene oor in, het andere weer uit Iets (een raad e.d.) wel horen maar het vervolgens meteen weer vergeten; gezegd van hardleerse personen aan wie hetzelfde steeds weer opnieuw moet worden verteld Iemand de oren van het hoofd eten Verschrikkelijk veel eten (bij iemand). Iemand de oren wassen Iemand zeggen wat die fout gedaan heeft Iemand een oor aannaaien Iets wijs laten maken Iemand het vel over de oren halen Iemand te veel laten betalen Iets in het oor knopen Iets goed onthouden Kleine potjes/kopjes hebben grote oren Je moet uitkijken met wat je zegt als er kinderen bij zijn Met de oren staan te klapperen Erg verbaasd zijn Nog niet droog achter de oren zijn Nog niet volwassen zijn Op een oor gevild Bijna klaar zijn

Vertalingen

    1. het lichaamsdeel waarmee geluiden kunnen worden gehoord   

Afrikaans: oor (af) Angelsaksisch: ēare (ang) Atayal: papak Avestisch: gaoša (ae), usi (ae) Azeri: qulaq (az) Baskisch: belarri (eu) Bretons: skouarn (br) Catalaans: orella (ca) v Deens: øre (da) Duits: Ohr (de) o Engels: ear (en) o Esperanto: orelo (eo) Fins: korva (fi) Frans: oreille (fr) v Fries: ear (fy) o Grieks: αυτί (el) o (aftí) Hettitisch: istamana Hongaars: fül (hu) IJslands: eyra (is) o Indonesisch: telinga (id), kuping (id) Interlingua: aure (ia) Italiaans: orecchio (it) m Japans: 耳 (ja) Kalmuks: чикн Kazachs: қулақ‎ (kk), qulaq (kk) Kirgizisch: кулак (ky) Koptisch: ⲙⲁⲁϫⲉ Latijn: auris (la) v Mari: пылыш

Minangkabaus: talingo Minnan: hīⁿ-á (zh-min-nan) Nauruaans: iyungen (na) Nedersaksisch: oor (nds), Or (nds) Noordelijk Sami: beallji Noors: øre (no) Oeigoers: قۇلاق‎ (ug), qulaq (ug), қулақ‎ (ug) Oezbeeks: quloq (uz), қулоқ‎ (uz) Oudegyptisch: MSJR Oudgrieks: οὖς (oũs) Oudhoogduits: ōra Oudnederlands: ōre Oudnoords: eyra Pools: ucho (pl) o Portugees: orelha (pt) v Roemeens: aure (ro) v Sanskriet: उसि (sa) Siraya: taringa Sloveens: uho (sl) Slowaaks: ucho (sk) Spaans: oreja (es) v, oído (es) m Taroko: bírat, birut Tataars: колак‎ (tt), qolaq (tt) Tsjechisch: ucho (cs) o Turkmeens: gulak (tk) Turks: kulak (tr) Tyap: fufwuo (kcg) Vietnamees: tai (vi) Zweeds: öra (sv) o

    3. handvat waaraan je een stuk servies kunt optillen   

Duits: Henkel (de) m Zweeds: öra (sv) o

Oudnoords: hadda

1. Een oor van de VOC uit 1790.

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	(oor)
verkleinwoord	oortje	oortjes

Zelfstandig naamwoord

[B] het oor o

1. (numismatiek) oude Nederlandse munt ter waarde van een kwart stuiver ofwel twee duiten

Opmerkingen

• Alleen het verkleinwoord is tegenwoordig gangbaar.

Uitdrukkingen en gezegden

• Kijken of men zijn laatste oortje versnoept heeft.

Heel sip, teleurgesteld of treurig kijken

Werkwoord

vervoeging van
oren

oor

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van oren
   

   • Ik oor. 

2. gebiedende wijs van oren
   

   • Oor! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van oren
   

   • Oor je? 

Gangbaarheid

• Het woord oor staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "oor" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	oor	ore

Zelfstandig naamwoord

oor

1. (anatomie) oor

Voorzetsel

oor

1. over

Nedersaksisch

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	oor	oren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

oor

1. (anatomie) oor; het lichaamsdeel waarmee geluiden kunnen worden gehoord

Schrijfwijzen

• Or

Afgeleide begrippen

• oorsmeer

Veluws

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	oor	oren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

oor

1. (anatomie) oor; het lichaamsdeel waarmee geluiden kunnen worden gehoord

Afgeleide begrippen

• oorsmeer