beer

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  beer    (hulp, bestand)
• IPA: / ber / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /bɪːr/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /beːr/

Woordafbreking

• beer

Woordherkomst en -opbouw

• [A] (erfwoord): Middelnederlands bēre, ontwikkeld uit Oergermaans *beran-, bij de Indo-Europese wortel *bʰerH- ‘glanzend, lichtbruin’, waaruit Litouws bė́ras ‘bruin’ en Tochaars A parno, B perne ‘glanzend’. Evenals Nederduits Boor, Duits Bär en Fries/Engels bear.
  • [4] vermoedelijk naar het voorbeeld van ‘zo sterk als een beer’ en ‘beresterk’ ontstaan.
• [B] (erfwoord): Middelnederlands beer, ontwikkeld uit West-Germaans *bairaz, misschien een voor-Indo-Europees substraatwoord waaruit ook Welsh baedd ‘beer’. Evenals Nederduits Beer, Duits dial. Bär, Fries bear en Engels boar.
  • [2] mogelijk ontstaan uit de betekenis ‘mannetjeszwijn’, omdat een cavia ook wel Guinees biggetje wordt genoemd
  • [3] ‘waterkering’: vgl. Oudfries baerch, dat ook zowel ‘varken’ als ‘waterkering’ betekent.
• [C] (erfwoord): Middelnederlands beer m ‘drek’, bere v ‘dikke, weke stof, modder, slijk, aalt’; daarnaast Vroegnieuwnederlands berm(e), barm ‘beer, dikke modder; etter, gif’, ontwikkeld uit West-Germaans *bermō ‘gist’, bij Indo-Europees *bʰer- ‘opborrelen’, waartoe ook Latijn fermentum ‘zuurdesem, gist(ing)’ en Albanees brumë ‘deeg’ behoren. Verder zie brouwen. Evenals Nederduits Barm ‘gist’, Fries berme en Oudengels bearm, beorma ‘gist, droesem’ (Nieuwengels barm ‘bierschuim’).
  • [2] vermoedelijk van de oude betekenis ‘modder’, die verwant is aan de betekenis ‘gier, mensendrek’
• [D] Abstract uit beren ‘slaan’, nu nog Surinaams en West-Vlaams; verder zie beren.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	beer	beren
verkleinwoord	beertje	beertjes

[A] Een beer (verscheurend roofdier).

Zelfstandig naamwoord

[A] beer m

1. (roofdieren), (zoogdieren) een groot viervoetig zoogdier uit de familie Ursidae  van de roofdieren

   • De grizzly beer is helemaal geen vriendelijke teddybeer. 

2. (figuurlijk) lomp mens
3. (figuurlijk) rekening, schuldeiser
4. versterkend voorvoegsel (informeel) uitermate, heel erg (als eerste deel van samengestelde bijvoeglijke naamwoorden, altijd geschreven als bere-, vanwege spellingregel 8.F

Opmerkingen

• Betekenis 4. ‘uitermate, heel erg’ werd in het derde kwart van de 20e eeuw veel gebruikt in jongerentaal, vermoedelijk naar het voorbeeld van beresterk dat in die tijd ook een zuiver figuurlijke betekenis kreeg. Soms wordt bere- daarom ook wel opgevat als voorvoegsel, maar omdat het volgens de betreffende spellingregel gaat om samenstellingen en niet om afleidingen doet WikiWoordenboek dat niet.

Synoniemen

• [4] kei, reet, reus

Hyponiemen

   

Amerikaanse zwarte beer Aziatische zwarte beer bamboebeer brilbeer brombeer bruine beer (1) buidelbeer gingerbeer grizzlybeer (1) Grote Beer holenbeer (1) honingbeer ijsbeer (1) Kleine Beer knuffelbeer koalabeer Kodiakbeer kraagbeer langbeer lippenbeer molmbeer neusbeer pandabeer poolbeer rolstaartbeer steunbeer teddybeer (1) wasbeer zeebeer zeikbeer

Afgeleide begrippen

   

beerbak beerbaviaan beerdiertje beerhond beerhouder beermaki beermarter beermost beerrups beerschepper beerschot Beersel beersteker beerton beervlinder beerwagen beerwortel berenbeurs berenbijt berenburg berenburger berendruif Bereneiland berengal berengeur berenhap berenhuid berenklauw berenkuil berenleider berenlul berenmarkt berenmuts berenoor berenspray berentemmer berenvel berig Bering

    4. uitermate, heel erg

beredruk beregezellig beregoed beregroot bere-interessant berekoud berelekker bereleuk berelief beremooi bereslecht beresterk beretrots bereverdrietig berezacht

Uitdrukkingen en gezegden

   

Beren op de weg zien Overal problemen zien De beer is los. Ineens gebeurt er van alles, ineens is de boel niet meer te stuiten de huid niet verkopen voor de beer geschoten is Een beer op sokken Een dik en plomp persoon Een ongelikte beer Een onbeschoft persoon, hork, lomperik Zo sterk als een beer zijn Erg sterk zijn

Vertalingen

    1. verscheurend roofdier uit de familie Ursidae   

Albanees: ari (sq) m Alemannisch: Bäär Angelsaksisch: bera (ang) Arabisch: دبّ (ar) (dubb) m Aragonees: onso (an) m Baskisch: hartz (eu) Bosnisch: medvjed (bs) m Bretons: arzh (br) m Bulgaars: мечка (bg) v Catalaans: ós (ca) m Chahuilla: húnwet Cherokee: ᏲᎾ (chr) (yona) Chinees: 熊 (zh) (xiong), 魋 (zh) Cornisch: ors (kw) m Deens: bjørn (da) Duits: Bär (de) m Engels: bear (en) Esperanto: urso (eo) Estisch: karu (et) Evenks: амака Faeröers: bjørn (fo) Fins: karhu (fi) Frans: ours (fr) m Fries: bear (fy) Friulisch: ors Galicisch: oso (gl) Grieks: αρκούδα (el) (arkoúda) v Hebreeuws: דוב (he) m Hongaars: medve (hu) Ido: urso (io)‎ Iers: béar donn (ga) IJslands: björn (is) Indonesisch: beruang (id) Interlingua: urso (ia) Inuktitut: ᐊᑎᖅᐳᖅ (iu) (atiqpuq) Italiaans: orso (it) m Japans: 熊 (ja) (くま, kuma) Kabylisch: ajgelgal Latijn: ursus (la) m Limburgs: beer (li)

Litouws: lokys (lt), meškà (lt) Luxemburgs: Bier (lb) Macedonisch: мечка (mk) (mečka) Maltees: ors (mt) m Moksja: офта Mongools: баавгай (mn) (baavgai) Nedersorbisch: mjadwjeź (dsb) Noord-Fries: beer Noors: bjørn (no) Occitaans: ors (oc) Oedmoerts: гондыр‎‎ Oekraïens: ведмідь (uk) (wedmid') Oppersorbisch: mjedwjedź (hsb) Papiaments: ber Permjak: ош Perzisch: خرس‎ (fa)‎ (xers) Pools: niedźwiedź (pl) m Portugees: urso (pt) Roemeens: urs (ro) Reto-Romaans: urs (roh) Romani: rish m Russisch: медведь (ru) (medved') Sami: guovža Sardisch: ursu (sc) Saterfries: Boare (stq) Schots: beir (sco) Schots-Gaelisch: mathan (gd) Servisch: медвед (sr) (medved) Sloveens: medved (sl) m Slowaaks: medveď (sk) m Spaans: oso (es) m Tadzjieks: хирс (tg) Tsjechisch: medvěd (cs) mbezield Turks: ayı (tr) Turkmeens: aýy‎ (tk)‎ Volapük: ber (vo) Welsh: arth (cy) m Wit-Russisch: мядзведзь (be) Zweeds: björn (sv) g

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	beer	beren
verkleinwoord	beertje	beertjes

[B] Een beer (mannetjesvarken).

Zelfstandig naamwoord

[B] beer m

1. (veeteelt) mannelijk varken (Suidae )

   • Moeder, moeder, de beer is los,
     Hoor dat dier eens brullen!
     Snijd hem neus en oren af,
     Dan hebben we wat te smullen 

2. (bij uitbreiding) (zoogdieren) mannelijke cavia
3. (bouwkunde) gemetselde dam in een vestinggracht die het water in de gracht scheidt van zout of sterk stromend water van de zee, meer of rivier waaraan de vesting gelegen is.

   • De beer werd voorzien van een spitse rand, de zgn. ezelsrug. met daarop monniken of poppen om het oversteken van de gracht praktisch onmogelijk te maken. 

Afgeleide begrippen

• berenboer

Vertalingen

    1. mannetjesvarken   

Deens: orne (da) g Duits: Eber (de) m Engels: boar (en) Esperanto: virporko (eo) Faeröers: gøltur (fo) m Frans: verrat (fr) m IJslands: göltur (is) m Italiaans: verro (it) m

Latijn: verres (la) Noors: råne (no) m Pools: knur (pl) m Portugees: barrão (pt) m, cachaço (pt) m Roemeens: vier (ro) m Spaans: cerdo (es) m, verraco (pt) m Tuvaluaans: puaka tangata Zweeds: galt (sv) g

Meer informatie

• (waterkering): Beer (dam)

Zelfstandig naamwoord

[C] beer m

1. gier, vooral de inhoud van een aalput

   • De beer stonk vreselijk. 

2. (waterstaat) ondiepte, een plaats waar stromend water betrekkelijk rustig is, zodat slik bezinkt.

   • Berenplaat, vóór 1966 geschreven als Beerenplaat, waarop een drinkwaterbedrijf is gevestigd, gelegen in de gemeente Nissewaard. 

Synoniemen

• [1] drek, fecaliën, poep, stront

Afgeleide begrippen

• beerput

Vertalingen

    1. gier, mensendrek   

Duits: Jauche (de) v, Fäkalien (de) Engels: muck (en), slurry (en)

Frans: purin (fr) m, gadoue (fr) v Spaans: excremento (es), heces (es)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	beer	beren
verkleinwoord	beertje	beertjes

Zelfstandig naamwoord

[D] beer m

1. (Zuid-Nederlands) stormram
2. (Zuid-Nederlands) heiblok
3. stutpilaar

Verwante begrippen

• beren

Werkwoord

vervoeging van
beren

beer

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van beren
   

   • Ik beer. 

2. gebiedende wijs van beren
   

   • Beer! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van beren
   

   • Beer je? 

Gangbaarheid

• Het woord beer staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "beer" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Engels

Uitspraak

• Geluid:  beer (VS)    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• beer

enkelvoud	meervoud
beer	beers

Zelfstandig naamwoord

beer

1. (drinken) bier

Anagrammen

• bree

Limburgs

Uitspraak

• IPA: /beːʁ/ (Etsbergs)

Zelfstandig naamwoord

beer o

1. (Hooglimburgs) (drinken) bier

Verbuiging

	enkelvoud				meervoud
	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind	geheel	gemuteerd	verkleind	gemuteerd verkleind
nominatief	beer	peer	beerke	peerke	beer, berer	peer, perer	beerkes	peerkes
genitief	beers	peers	beerkes	peerkes	beer, berer	peer, perer	beerkes	peerkes
locatief	beres	peres	bereske	pereske	berese	perese	bereskes	pereskes
datief	bere	pere	beerke	peerke	beer, berer	peer, perer	beerkes	peerkes
accusatief	beer	peer	beerke	peerke	beer, berer	peer, perer	beerkes	peerkes

Zelfstandig naamwoord

beer

1. (zoogdieren) beer

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Middelnederlands

Zelfstandig naamwoord

beer

1. (veeteelt) beer; een mannelijk varken

Noord-Fries

Zelfstandig naamwoord

beer

1. (zoogdieren) beer

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.