vos

vervoeging van
	vossen

Nederlands

Uitspraak

Geluid: vos (hulp, bestand)
IPA: / vɔs / (1 lettergreep)

Woordafbreking

vos

Woordherkomst en -opbouw

(erfwoord) via Middelnederlands vos van Oudnederlands fus, in de betekenis van ‘hondachtige’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901 ^[1] ^[2]

Zelfstandig naamwoord

vos m

(roofdieren) bepaald zoogdier, Vulpes vulpes , met bruinrode kleur en dikbehaarde staart
- In dit gebied zijn vossen losgelaten.
▸ Tot mijn opluchting zag ik dat het geen jonge beer, maar een grote vrouwtjescoyote was. Een soort kruising tussen een wolf en een vos.^[3]
(scheikunde) (afkorting) afkorting voor 'Vluchtige organische stof' -> dichloorvos
(afkorting) afkorting voor 'Vrouwen oriënteren zich op de samenleving' -> voscursus
(kleding) bont van de vos, Vulpes vulpes
(paardrijden) bruinrood paard
(vlinders) benaming voor bepaalde bruinrode vlinders
(bouwkunde) afdektop van een (rieten) puntdak (Nedersaksisch? verbastering van "vorst"?)
- De boerderij heeft een rieten dak met een rode (of blauwe) vos. 00
(onderwijs) afkorting van voortgezet onderwijs voor senioren (onderwijs in Suriname)

Hyponiemen

[1]:Afghaanse vos, andesvos, azaravos, Bengaalse vos, Darwins vos, eilandvos, grijze vos, grootoorvos, Kaapse vos, kitvos, kortoorvos, krabbenetende vos, Patagonische vos, poolvos, steppevos, zandvos
[6]: grote vos, kleine vos, oostelijke vos

Verwante begrippen

[1] rekel, moervos, woestijnvos

[1] hondachtigen

Afgeleide begrippen

samenstellingen met "vos" als eerste deel

samenstellingen met "vos" als laatste deel

Uitdrukkingen en gezegden

Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen/ganzen.

Pas op voor huichelaars, voor mensen die de schijn ophouden goede bedoelingen te hebben

Een vos verliest zijn haren, maar niet zijn streken.

Iemands (slechte) karakter verandert niet als diegene op hogere leeftijd komt

Een sluwe vos.

Een slim/gewiekst persoon.

Vertalingen

1. bepaald zoogdier, Vulpes vulpes

Afrikaans: vos ^(af)
Aino: チロヌッㇷ゚
Albanees: dhelpër ^(sq) v
Angelsaksisch: fox ^(ang) m
Arabisch: ثعلب ^(ar) m
Armeens: աղվես ^(hy)
Baskisch: azeri ^(eu)
Bosnisch: lisica ^(bs) v, lisac ^(bs) m
Bretons: louarn ^(br) m
Bulgaars: лисица ^(bg) v
Catalaans: guineu ^(ca) m, guilla ^(ca) v
Cherokee: ᏧᎳ ^(chr)
Chinees: 狐狸 ^(zh)
Cornisch: lowarn ^(kw) m
Cree: ᒪᕁᐁᓰᐢ ^(cr)
Deens: ræv ^(da) g
Duits: Fuchs ^(de) m
Erzja: ривезь
Engels: fox ^(en)
Esperanto: vulpo ^(eo)
Estisch: rebane ^(et)
Even: хули, хуличан
Ewe: abei ^(ee)
Faeröers: revur ^(fo) m
Fins: kettu ^(fi)
Frans: renard ^(fr) m
Friulisch: bolp, volp
Galicisch: raposo ^(gl) m, golpe ^(gl) m
Georgisch: მელა ^(ka)
Grieks: αλεπού ^(el) v
Hebreeuws: שועל ^(he) m
Hindi: लोमड़ी ^(hi)
Hongaars: róka ^(hu)
Iers: sionnach ^(ga) m, madra rua ^(ga) m
IJslands: refur ^(is) m, tófa ^(is) v
Indonesisch: rubah ^(id)
Inuktitut: ᑎᕆᒐᓐᓂᐊᖅ ^(iu)
Italiaans: volpe ^(it) v
Japans: 狐 ^(ja)
Kannada: ನರಿ ^(kn)
klassiek Nahuatl: oztoatl ^(nci)
Koerdisch: رێوی ^(ku)
Koreaans: 여우 ^(ko)
Krim-Tataars: tilki
Kroatisch: lisica ^(hr) v
Ladinisch: volp
Lakota: tokalu ^(lkt), šungila ^(lkt)
Latijn: vulpes ^(la) v
Lets: lapsa ^(lv)
Litouws: lapė ^(lt) v, lapinas ^(lt) m

Cyrillisch: тулки ^(uz)
Latijns: tulki ^(uz)

Ojibwe: ᐙᑯᔥ
O'odham: gaso
Oppersorbisch: liška ^(hsb) v
Ossetisch: рувас
Oudgrieks: ἀλώπηξ v
Oudnoords: fōa
Perzisch: روباه ^(fa)
Pools: lis ^(pl) m
Portugees: raposo ^(pt) m
Quechua: atuq ^(qu)
Reto-Romaans: vulp ^(rm) v
Roemeens: vulpe ^(ro) v
Romani: xulpa v
Russisch: лиса ^(ru) v, лисица ^(ru) v, лис ^(ru) m
Sami: rieban
Sardisch: mrexani ^(sc), fraitzu ^(sc), liori ^(sc), grupi ^(sc)
Schots-Gaelisch: sionnach ^(gd) m
Servisch:
- Cyrillisch: лисица ^(sr) v, лисaц ^(sr) m
- Westers: lisica ^(sr) v, lisac ^(sr) m
Servo-Kroatisch: lisica ^(sh) v
Sierra Negra-Nahuatl: astotl ^(nsu)
Sloveens: lisica ^(sl) v, lisjak ^(sl) m
Slowaaks: líška ^(sk) v
Soemerisch: ka₅
Spaans: zorro ^(es) m, zorra ^(es) v
Swahili: mbweha ^(sw)
Tamil: நரி ^(ta)
Telugu: నక్క ^(te)
Thai: จิ้งจอก ^(th)
Tsjechisch: liška ^(cs) v
Turks: tilki ^(tr)
Welsh: cadno ^(cy) m, llwynog ^(cy) m
Wit-Russisch: ліса ^(be) v
Yucateeks: chʼomak, ohč
Zweeds: räv ^(sv) g

Werkwoord

vos

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van vossen
- Ik vos.
gebiedende wijs van vossen
- Vos!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van vossen
- Vos je?

Gangbaarheid

Het woord vos staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "vos" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[4]

Meer informatie

Zie Wikipedia voor meer informatie. (doorverwijspagina)
- vos als benaming voor bepaalde hondachtige zoogdieren
- vos als benaming voor bepaalde chemische stoffen

Verwijzingen

↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ "vos" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ Tim Voors “Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be

Afrikaans

Uitspraak

geluid

Zelfstandig naamwoord

vos

(roofdieren) vos., Vulpes vulpes

Frans

Uitspraak

Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
IPA: /vo/

Woordafbreking

vos

Bezittelijke voornaamwoorden in het Frans
bezitter:		wat bezeten wordt:
		enk		mv
		m	v	—
enk	1e pers.	mon	ma	mes
	2e pers.	ton	ta	tes
	3e pers.	son	sa	ses
mv	1e pers.	notre		nos
	2e pers.	votre*		vos*
	3e pers.	leur		leurs
* als beleefdheidsvorm zowel meervoud als enkelvoud

Bezittelijk voornaamwoord

vos mv (m en v)

jullie, uw (bij bezitter in 2e persoon meervoud, voor woorden in het meervoud, zowel mannelijk als vrouwelijk), Vulpes vulpes
«Parents, protégez vos enfants du danger!»
Ouders, beschermt jullie kinderen voor het gevaar!
uw, je (bij bezitter in 2e persoon enkelvoud, beleefdheidsvorm, voor woorden in het meervoud, zowel mannelijk als vrouwelijk), Vulpes vulpes
«Madame, vos beaux yeux, me font mourir d'amour.»
Mevrouw, uw mooie ogen laten mij sterven van liefde.

Opmerkingen

Bij woorden die in het enkelvoud staan wordt votre gebruikt.
Voor de 2e persoon meervoud kent het Frans geen afzonderlijke beleefdheidsvorm en bepaalt het verband van de tekst of vos met uw of jullie moet worden vertaald. In Frankrijk wordt de beleefdheidsvorm iets algemener gebruikt dan in het Nederlands, daardoor kan vos voor de 2e persoon enkelvoud soms ook beter met je worden vertaald en andersom.