ezel

Nederlands

Uitspraak

Geluid: ezel (hulp, bestand)
IPA: / ˈezəl / (2 lettergrepen); /ˈezəɫ/

Woordafbreking

ezel

Woordherkomst en -opbouw

via Middelnederlands esel ontleend van Latijn asinus, in de betekenis van ‘paardachtige’ voor het eerst aangetroffen in 1240 ^[1]^[2]^[3]

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	ezel	ezels
verkleinwoord	ezeltje	ezeltjes

Zelfstandig naamwoord

ezel m

(onevenhoevigen) bepaald paardachtig zoogdier, Equus asinus , met lange oren dat zeer eigenwijs is
- De ezel was continu aan het balken.
▸ Ik ben eigenlijk loodgieter en heb al mijn gereedschap en mijn bestelbus verkocht, waarvan ik deze twee paarden heb gekocht voor 2500 dollar per stuk. Maar ik begrijp nu waarom de vorige eigenaar van ze af wilde, ze luisteren totaal niet, superkoppig, net ezels.^[4]
(scheldwoord) domkop
- Je bent een ezel omdat je de sleutel bent verloren.
(gereedschap) (schilderkunst) steunmeubel, schildersezel
- De schilder had het doek op zijn ezel gezet.
(techniek) voorste hanger van een windmolen waaraan de vangbalk vooraan met een scharnierpunt vastzit

1. paardachtig dier met lange oren
1. twee ezels
3. steunmeubel voor een kunstschilder
4. voorste hanger van een windmolen

Synoniemen

[1] grauwtje
[2] sufferd, oen, onbenul, rund, stommeling, uilskuiken, oelewapper, minkukel

Hyperoniemen

[1] hoefdier

Verwante begrippen

[1] balken, ezelin, ia, muildier, muilezel

Overerving en ontlening

[3] Engels: easel

Verwante begrippen

Catalaanse ezel, Mongoolse wilde ezel, Nubische wilde ezel, Somalische wilde ezel, Syrische wilde ezel, wilde ezel

Hyponiemen

boomezel, bordezel, buisezel, bultezel, dwergezel, geldezel, halfezel, hengstezel, krijtezel, lastezel, leidekkersezel, muilezel, paardezel, pakezel, plichtezel, pluimezel, schilderezel, schildersezel, steenezel, steppe-ezel, trekezel, veldezel, werkezel, woudezel

Afgeleide begrippen

ezelhaas, zwarte ezelhaas
ezel-proces, ezelachtig, ezeldrijver, ezelen, ezelenblaas, ezelhengst, ezelhoeder, ezelin, ezelkar, ezelkop, ezeloor, ezelpis, ezelromantiek, ezelsaugurk, ezelsbank, ezelsbegrafenis, ezelsbord, ezelsbrug, ezelsbruggetje, ezelschilder, ezelschilderij, ezelsdistel, ezelsdom, ezelsdoorn, ezelsdrek, ezelsfeest, ezelshert, ezelshoofd, ezelshuid, ezelskar, ezelskinnebak, ezelskomijnekaaskop, ezelskop, ezelskruid, ezelskruis, ezelslast, ezelslip, ezelsmelk, ezelsneus, ezelsoor, ezelspinguïn, ezelspoot, ezelsrug, ezelsstaart, ezelsstamp, ezelstamboek, ezelsvel, ezelsveulen, ezelswagen, ezelswerk, ezelszadel, ezelvlees, ezelwagen, ezelzadel

Verwante begrippen

vervoermiddel

Anagrammen

zeel

Uitdrukkingen en gezegden

De jongste ezel moet het pak dragen

de jongste moet de vervelende klusjes opknappen

Een ezel stoot zich in het algemeen geen tweemaal aan dezelfde steen

wanneer iemand een fout heeft gemaakt past diegene er meestal voor op diezelfde fout nog eens te maken

Een schop van een ezel kunnen verdragen

je moet het aankunnen dat iemand zonder verstand van zaken kritiek geeft

Van de bok op de ezel gaan

snel van onderwerp wisselen zonder rode draad

Van de os op de ezel springen

steeds van onderwerp veranderen

Zolang de ezel zakken draagt, heeft de mulder hem lief

Vertalingen

1. bepaald paardachtig zoogdier, Equus asinus

Limburgs: aezel ^(li)
Litouws: asilas ^(lt)
Luxemburgs: Iesel ^(lb)
Macedonisch: магаре ^(mk) (magare)
Maltees: ħmar ^(mt)
Nedersorbisch: ezel ^(dsb), wosoł ^(dsb)
Noord-Fries: eesel
Noors: esel ^(no) o
Nynorsk: esel ⁽ⁿⁿ⁾ o
Occitaans: ase ^(oc)
Oekraïens: віслюк ^(uk) (wisl'uk)
Oezbeeks:
- Cyrillisch: эшак ^(uz)
- Latijns: eshak ^(uz)
Oppersorbisch: wosoł ^(hsb)
Perzisch: خر ^(fa)
Pools: osioł ^(pl)
Portugees: asno ^(pt) m, burro ^(pt) m, jumento ^(pt) m
Quechua: asnu ^(qu)
Roemeens: măgar ^(ro) m, asin ^(ro) m
Reto-Romaans: asen ^(roh)
Romani: magari m, magarka v
Russisch: осёл ^(ru) m
Sami: áse, ásen
Sardisch: burriccu ^(sc), molenti ^(sc), molingianu ^(sc), àinu ^(sc)
Schots: cuddie ^(sco)
Schots-Gaelisch: asal ^(gd) m, aiseal ^(gd) m
Servisch: магарац ^(sr) (magarac)
Sloveens: osel ^(sl) m
Slowaaks: somár ^(sk) m, osol ^(sk) m
Spaans: asno ^(es) m, burro ^(es) m
Tok Pisin: donki ^(tpi), esel ^(tpi)
Tsjechisch: osel ^(cs)
Turks: eşek ^(tr), merkep ^(tr)
Urdu: گدها ^(ur) (gadha)
Welsh: asyn ^(cy)
Wit-Russisch: асел ^(be)
Zacapoaxtlabergen-Nahuatl: burroj
Zweeds: åsna ^(sv) g

3. schilderswerktuig

Engels: easel ^(en)

Zweeds: staffli ^(sv) o

Werkwoord

vervoeging van
ezelen

ezel

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van ezelen
- Ik ezel.
gebiedende wijs van ezelen
- Ezel!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van ezelen
- Ezel je?

Gangbaarheid

Het woord ezel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "ezel" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[5]

Meer informatie

Zie de doorverwijspagina op Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

↑ Woordenboek der Nederlandsche taal (1864-2001).
↑ ezel op website: Etymologiebank.nl
↑ "ezel" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018),
Fontaine Uitgevers
↑ Weblink bron Gearchiveerde versie “Word Prevalence Values” op ugent.be

Fries

Zelfstandig naamwoord

ezel

(onevenhoevigen) ezel; paardachtig dier met lange oren

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

ezel

(onevenhoevigen) ezel; paardachtig dier met lange oren

Schrijfwijzen

Nedersorbisch

Uitspraak

IPA: /ɛzɛl/

Woordherkomst en -opbouw

Afgeleid van het Duitse Esel

Zelfstandig naamwoord

ezel

(onevenhoevigen) ezel; paardachtig dier met lange oren

Synoniemen

wósoł

Overgenomen van "https://nl.wiktionary.org/w/index.php?title=ezel&oldid=4632439"