broek

[1] Een broek.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  broek    (hulp, bestand)
• IPA: / bruk / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• broek

Woordherkomst en -opbouw

• [A] Verwant met Keltisch braca en Latijn brāca, dat in het Latijn aan het Keltisch moet zijn ontleend. Protogermaans: *brāks. Verwant met o.a. Engels bracket en Frans brague, braguette. Onduidelijk is of het woord een Keltische oorsprong heeft of een Germaanse; de betekenis zou in dat laatste geval oorspronkelijk "achterwerk/schaamstreek" zijn.

Indo-Europees: mogelijk bhrāg-. In dat geval zou broek ook verwant zijn met het Latijnse suffrāgō.

• [B] Van Middelnederlands brok. Verwant met o.a. Oudhoogduits bruoh, Oudfries brōk, Angelsaksisch brōc. Verdere etymologie onzeker; mogelijk van Keltisch*brāgo-, wat weer te herleiden is tot PIE *mrōgo-. In de betekenis van ‘laag drassig land’ voor het eerst aangetroffen in 918.

Verwant in Germaans: Deens: brog Noors:brok Engels:brook

Verwant in Slavisch: Russisch: брюки

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	broek	broeken
verkleinwoord	broekje	broekjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de broek v de broek m

1. (kleding) kledingstuk dat het onderlichaam en beide benen, elk met een afzonderlijke pijp omhult

   • Ook bij de elegante, wijde pantalons met korte jasjes die de afgelopen week voortdurend voorbij kwamen op de catwalks in Milaan en Parijs - het moet raar lopen, wil de broek met rechte, wijde pijpen geen succes worden - gingen de gedachten geregeld naar Lanvin. Lanvin is een referentiepunt geworden in de mannenmode. 

   ▸ Het water werd langzaam bruin en mijn kleren weer schoon. Ik wrong alles uit en hing mijn druipende shirt, sokken en broek op het balkon.

2. (valkerij) de vederen die de onderbuik en het halve loopbeen bedekken en in rust vaak de hele poot

Hyponiemen

   

Grootebroek Hensbroek Loosbroek Noordbroek Schouwbroek Spanbroek Westbroek Zuidbroek achterbroek afritsbroek afzakbroek asbroek badbroek bakkersbroek bandplooibroek bangbroek bangebroek bikinibroekje bovenbroek breibroek camouflagebroek capribroek cargobroek damesbroek dolbroek donkerbroek drasbroek driekwartbroek elzenbroek fietsbroek flodderbroek fluisterbroek gabardinebroek geelbroek gulpbroek haasbroek hangebroek harembroek heupbroek hippiebroek housebroek jeansbroek joggingbroek joggingsbroek kakkebroek kamferbroek klepbroek kniebroek koelbroek koersbroek kousbroek kousenbroek kuitbroek langbroek leerbroek legerbroek lheebroek lolbroek luierbroek lutjebroek mastenbroek matrozenbroek oldebroek oliebroek onderbroek ossenbroek outdoorbroek overbroek pekbroek pikbroek pisbroek platbroek pofbroek polsbroek prolbroek pyjamabroek reddingsbroek regenbroek ribbroek rijbroek rolbroek ruitjesbroek schijtebroek schoenbroek skatebroek skibroek slaapbroek slobberbroek slobbroek smalbroek spanbroek spijkerbroek sportbroek spreidbroek streepjesbroek stretchbroek survivalbroek swartbroek trainingsbroek trasbroek tuinbroek uniformbroek voetbalbroek waadbroek werkbroek wielrenbroek zoeavenbroek zomerbroek zwembroek

Afgeleide begrippen

   

Broekburg broekachtig broekbalk broekband broekbijvlieg broekbom broekbos broekeind broekenman broekenpers broekgesp broekgrond broekhes broekheurne broekhoest broekhoven broekhuis broekjurk broekklem broekkousen broekland broekmat broekpak broekpers broekpoepen broekriem broekrok broeksband broekschijter broeksknoop broekspijp broeksriem broekstok broekstuk broekvent broekverbod broekzak broekzijde broekzwaarte

Uitdrukkingen en gezegden

• De broek aan hebben

de baas spelen (van een vrouw over haar man), het voor het zeggen hebben

• De eigen broek kunnen ophouden

Zichzelf weten te redeen (m.n. in financieel opzicht)

• De broek lappen en het garen toegeven

Een dienst verlenen die in verhouding tot de opbrengst erg veel tijd en/of geld kost, of waar uitsluitend verlies op wordt gemaakt

• Een te grote broek aanhebben

Een te grote mond hebben, aanmatigend zijn

• Het in zijn broek doen

Erg bang zijn (waarbij men soms ook letterlijk urine/ontlasting verliest)

• Iemand achter de broek (of: veren/vodden) zitten

Iemand nauwlettend in de gaten houden of opjagen

• Iets aan zijn broek krijgen/hebben

Met iets moeilijks, onaangenaams e.d. opgescheept worden/zijn

• Mijn broek zakt ervan af

Uiting van sterke verbazing of van hevige verontwaardiging

Vertalingen

    1. kledingstuk dat het onderlichaam en beide benen, elk met een afzonderlijke pijp omhult   

Deens: bukser (da) Duits: Hose (de) v Engels: trousers (en) (VK), pants (en) (VS) Fins: housut (fi) Frans: pantalon (fr) m Hongaars: nadrág (hu) Italiaans: pantalone (it)

Indonesisch: celana (id) Japans: パンツ (ja) Limburgs: bóks (li) v Roemeens: pantalon (ro) m Russisch: брюки (ru) v mv Oekraïens: штани (uk) mv Pools: spodnie (pl) Spaans: pantalón (es) m Turks: pantolon (tr) Zweeds: byxor (sv)

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Zelfstandig naamwoord

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	broek
verkleinwoord

[B] het broek o

1. (geologie) een drassig/moerassig gebied

   • Vanaf Asten liep vroeger een voetpad door het broek van Asten, Ommel en Vlierden richting Brouwhuis en Helmond. 

Verwante begrippen

• drasland, moeras

Gangbaarheid

• Het woord broek staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "broek" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.