vaart

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  vaart    (hulp, bestand)
• IPA: / vart / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• vaart

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands vaert / vart van Oudnederlands farth, Naamwoord van handeling van varen (met het achtervoegsel -t), in de betekenissen ‘snelheid’ en ‘reis, tocht’ aangetroffen vanaf de 10e eeuw

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	vaart	vaarten
verkleinwoord	vaartje	vaartjes

Zelfstandig naamwoord

vaart v / m

1. opgebouwde snelheid

   • De auto vloog met grote vaart de bocht uit. 

2. (waterbeheer) kanaal, bevaarbaar gemaakte watergang

   • Deze vaart verbindt het dorp met de stad. 

3. (scheepvaart) het varen, het bedrijven van scheepvaart als beroep

   • Hij zit op de grote vaart. 

4. reis, tocht

Hyponiemen

• (intensivering) noodvaart, rotvaart

   

Dedemsvaart Hemelvaart Jonkervaart Moervaart Rijnvaart Slotervaart Zuid-Willemsvaart aanvaarden aanvaart afvaart ballonvaart bedevaart beevaart beilervaart beroepsvaart beurtvaart bevoorradingsvaart binnenvaart bulkvaart containervaart cruisevaart dagvaarden dagvaart doorvaart drogeladingvaart duwvaart geselvaart gondelvaart handelsvaart haringvaart heenvaart heervaart heiligdomsvaart heirvaart hellevaart hemelvaart hoofdvaart invaart kaapvaart koelvaart kolvaart koningsvaart koopvaart kruisvaart kustvaart lijnvaart luchtvaart nachtvaart noodvaart norgervaart omvaart overvaart pakketvaart pleziervaart poldervaart proefvaart recreatievaart ringvaart riviervaart rondvaart rotvaart ruimtevaart scheepsvaart scheepvaart sleepvaart sneltreinvaart snelvaart stoomvaart tankervaart tankvaart toervaart trampvaart trekvaart turfvaart uitvaart veenvaart voorbijvaart vrachtvaart wadvaart walvisvaart wedvaart welvaart zeevaart zeilvaart zoutvaart zuipvaart

Afgeleide begrippen

• gevaarte, hovaardig, lichtvaardig, plichtvaardig, toervaartnet, vaardig, vaartgeld, vaartschipper

Verwante begrippen

• gezwindheid, gracht, kanaal, rapheid, snelheid, tempo, vlugheid, wijk

Anagrammen

• vraat

Uitdrukkingen en gezegden

• volle vaart

met hoge, ongeremde snelheid

•  Dertig kilometer voordat we Kennedy Meadows zouden bereiken, besloot So it Goes bij een bosweg om het laatste stuk te liften, waardoor wij met volle vaart konden doorlopen.  

• met vliegende vaart

met grote snelheid

∗ Ze maakte 's ochtends schoon in het hotel in Kramfors, ging dan met de bus naar huis en deed de afwas in de lunchbarakken van de arbeiders bij de brugfundering en haastte zich daarna naar hem toe om het eten op tafel te zetten, alles in vliegende vaart en altijd met hetzelfde stralende humeur.

Vertalingen

    1. opgebouwde snelheid   

Duits: Geschwindigkeit (de) v Engels: speed (en), momentum (en) Frans: allure (fr) v Italiaans: velocità (it) v Noors: fart (no) m, hastighet (no) g, hurtighet (no) g, tempo (no) o

Nynorsk: fart (nn) m, hastigheit (nn) v, tempo (nn) o Portugees: velocidade (pt) v Spaans: velocidad (es) v Zweeds: fart (sv)

    2. kanaal, bevaarbaar gemaakte watergang   

Duits: Kanal (de) m Engels: canal (en), waterway (en) Frans: canal (fr) m Italiaans: canale (it) m

Portugees: canal (pt) m Spaans: canal (es) m Zweeds: kanal (sv)

    3. het varen, het bedrijven van scheepvaart als beroep   

Duits: Schifffahrt (de) v, Fahrt (de) v Engels: shipping (en) Frans: navigation (fr) v Italiaans: navigazione (it) v

Portugees: navegação (pt) v Spaans: navegación (es) v Zweeds: sjöfart (sv), spedition (sv)

Werkwoord

vervoeging van
varen

vaart

1. tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van varen
   

   • Jij vaart. 

2. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van varen
   

   • Hij vaart. 

3. (verouderd) gebiedende wijs meervoud van varen
   

   • Vaart! 

Uitdrukkingen en gezegden

• Die appelen vaart, die appelen eet

datgene wat iemand zelf verkoopt eet/gebruikt die ook

• Hoe vaart ge?

• Zonder geluk vaart niemand wel

alleen met hard werken komt men er niet, ook een beetje geluk is nodig om ergens te komen

Gangbaarheid

• Het woord vaart staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "vaart" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.