dijk

Nederlands

1. Dwarsprofiel van een dijk.

Uitspraak

• Geluid:  dijk    (hulp, bestand)
• IPA: / dɛik / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• dijk

Woordherkomst en -opbouw

• [A] erfwoord via Middelnederlands dijc van Oudnederlands dik, in de betekenis van ‘aarden wal’ als deel van een plaatsnaam aangetroffen vanaf 893
• [B] vermoedelijk van Amerikaans Engels dyke

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dijk	dijken
verkleinwoord	dijkje	dijkjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de dijk m

1. (waterbeheer) opgeworpen aarden wal op het land meestal bestemd als waterkering ter directe bescherming van het achterliggende land

   • De dijk langs de rivier was erg bochtig. 

   ▸ Stil en ongenaakbaar stonden de eenzame bomen voor de hoge nieuwe dijk die de Grevelingen aan het zicht onttrok, hun kale takken scherp afgetekend tegen de grijze winterlucht.

   ▸ Vanaf de dijk was het onduidelijk of het Hoge Huis werd bewoond, de gordijnen voor het raam waren bijna helemaal dichtgetrokken.

2. (figuurlijk) bescherming tegen onheil

   ▸ We zijn niet arm, maar de suiker vormt een dijk tegen de stijgende golven.

3. kunstmatig aangelegde, hoger gelegen, rechte weg door een (voormalig) moerassig gebied, moerdijk (?)

   • De spoorweg was op een dijk gebouwd 

Hyperoniemen

• waterkering

Verwante begrippen

• dam, dromer, slaper, talud, golfbreker, waker, wal, water

Hyponiemen

   

Afsluitdijk Amsteldijk Begijnendijk Binnendijk Bobeldijk Buitendijk Diemerzeedijk Eldijk Ellewoutsdijk Ganzendijk Geerdijk Geersdijk Gorredijk Groenendijk Haarlemmerdijk Hengstdijk Honselersdijk Hoogendijk Kinderdijk Klijndijk Kloosterdijk Koedijk Korendijk Kwadijk Landsdijk Langedijk Langendijk Maartensdijk Maasdijk Mardijk Middeldijk Moerdijk Molendijk Monnikendijk Nieuwendijk Noordijk Oudendijk Papendijk Poeldijk Reedijk Rietdijk Schenkeldijk Schoondijk Sloterdijk Soestdijk Sommelsdijk Spierdijk Veendijk Vestdijk Westdijk Westerscheldedijk Wolphaartsdijk Zaandijk Zwaagdijk achterdijk achterdijks afsluitdijk bandijk beneden de Moerdijk binnendijk binnendijks bomendijk boven de Moerdijk bovendijk buitendijk buitendijks compartimenteringsdijk dwarsdijk gorsdijk grasdijk groene dijk havendijk heemdijk hemdijk inlaagdijk kadijk kamperzeedijk kanaaldijk kanteldijk kolkdijk lagendijk landscheidingsdijk liniedijk maddijk meeldijk nooddijk omloopdijk omringdijk onderdijk opblaasdijk opdijk overdijk palendijk pesserdijk plempdijk polderdijk riedijk rietdijk ringdijk rivierdijk sasdijk schaardijk schadijk schoordijk slaperdijk spoordijk stuifdijk tuimeldijk uiterdijk van Dijk veendijk waaldijk waardijk waddendijk wakerdijk wandeldijk waterdijk wierdijk winterdijk zanddijk zeedijk zomerdijk

Afgeleide begrippen

   

Dijken Dijkstaal Dijkstal dijk aan dijk in dijkbeheerder dijkbeslag dijkbestuur dijkbewaking dijkbewoner dijkbreuk dijkdoorbraak dijkdorp dijken dijkenbouwer dijkgat dijkgraaf dijkgraafschap dijkheemraad dijkheemraadschap dijkhoogte dijkhorde dijkhuis dijkland dijklasten dijkleger dijklichaam dijkloof dijkmagazijn dijkmeester dijkonderhoud dijkpaal dijkpad dijkraad dijkramp dijkrecht dijkring dijksbestuur dijksloot dijkstal dijkstoel dijktafel dijkvak dijkval dijkverbetering dijkverbod dijkverhoging dijkversterking dijkverzwaring dijkwacht dijkwachter dijkweg dijkwerken dijkwezen

Uitdrukkingen en gezegden

• Aan de dijk gezet worden

Afgedankt, ontslagen worden

• Dat zet geen zoden aan de dijk

Daar schieten we niets mee op

• Wie niet dijken wil moet wijken

Men moet kiezen of delen

• Een kerel als een dijk

Een stevige kerel

Vertalingen

    1. een waterkering ter bescherming van het achterliggende land   

Catalaans: dic (ca) m Duits: Deich (de) m Engels: dyke (en), dike (en) Esperanto: digo (eo)

Frans: digue (fr) v Ido: digo (io) Nedersaksisch: diek (nds) m, Diek (nds) m Portugees: dique (pt) m Spaans: dique (es) m

Werkwoord

vervoeging van
dijken

[A] dijk

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dijken
   

   • Ik dijk. 

2. gebiedende wijs van dijken
   

   • Dijk! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dijken
   

   • Dijk je? 

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dijk	dijken
verkleinwoord

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie in deze betekenis.}

Zelfstandig naamwoord

[B] de dijk v

1. (lhbt) (informeel) mannelijk ogende lesbienne

Hyperoniemen

• lesbienne

Gangbaarheid

• Het woord dijk staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dijk" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.