kroon

vervoeging van
	kronen

Nederlands

Uitspraak

Geluid: kroon (hulp, bestand)
IPA: / kron / (1 lettergreep)

Woordherkomst en -opbouw

Leenwoord uit het Deens of ijslands of noors of zweeds, in de betekenis van ‘munteenheid van Denemarken en later ook IJsland, Noorwegen en Zweden’ voor het eerst aangetroffen in 1871 ^[1]
Van het Latijnse corona.

Zelfstandig naamwoord

de kroon v

(hoofddeksel), (adel) hoofddeksel dat door een vorst [1] gedragen wordt
- De koning droeg zijn kroon.
(figuurlijk), (adel) metafoor voor de “vorst”
- Daarvoor is toestemming van de kroon noodzakelijk.
(figuurlijk) iets wat belangrijk of het belangrijkste is, vooral gebruikt in samenstellingen
- De kroongetuige bleek niet betrouwbaar te zijn.
(figuurlijk)(tandheelkunde) verwijzing naar de vorm van [1]
- Hij heeft een kroon in zijn gebit.
- Ik heb kiespijn,’ zegt Jan Mulder aan de telefoon. ‘Er is een kroon uitgevallen. Een zenuw is ontstoken, drie kronen moeten worden vervangen en aan de andere kant zit een gaatje, dus eten lukt me alleen nog met de voortanden.’ ^[2]
(financieel) benaming voor verschillende munteenheden gebruikt in Denemarken, IJsland, Noorwegen, Tsjechië en Zweden
▸ Als ingenieur in dienst van de Noorse staat zou zijn loon 600 Noorse kronen per jaar zijn geweest plus vrije kost en inwoning, dat wilde zeggen het recht om te wonen zoals hij nu woonde maar dan met zes of zeven meter hoge sneeuwhopen voor het huis.^[3]
(numismatiek) munstuk met de waarde van 1 kroon
een lichtbron bestaande uit een krans van lichtbronnen
- Na het aansteken de kaarsen werd de kroon weer opgehesen.

Verwante begrippen

[1] diadeem, hoed, hoofddeksel, rijksappel, scepter
[3] hoofd, top
[4] krans, kring
[5],[6] dollar, euro, pond, rand
[7] kandelaar, lamp, lichtbron, stralenkrans, toorts, luchter

Uitdrukkingen en gezegden

De kroon spannen

Een echte uitblinker zijn, de beste in iets zijn

De kroon op iets zetten

Iets heel goed afmaken

De kroon op het werk

Het hoogtepunt van iets wat zorgvuldig in elkaar is gezet, of van iemands arbeidzame leven

∗ Volgens een woordvoerder van het museum kan het Depot als de kroon op zijn werk worden gezien. Aangezien het depot net af is, is dit een logisch moment om door de voordeur te vertrekken, schrijft Rijnmond.^[4]

∗ Iedereen stond er met aandachtige toewijding bij en ze hadden allemaal het gevoel dat er een kroon op het werk werd gezet, alsof het succes van de burgerlijke familie op dat moment eindelijk werd gemanifesteerd.^[5]

Naar de kroon steken

Beconcurreren om een overheersende positie

Onder de kroon staan van

Geregeerd worden door

Vertalingen

1. hoofddeksel dat door een vorst gedragen wordt

Vertalingen

7. een lichtbron bestaande uit een krans van lichtbronnen

Werkwoord

kroon

eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kronen
- Ik kroon.
gebiedende wijs van kronen
- Kroon!
(bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kronen
- Kroon je?