spits

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  spits    (hulp, bestand)
• IPA: / spɪts / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• spits

Woordherkomst en -opbouw

• zn van Duits Spitze, in de betekenis van ‘puntig’ voor het eerst aangetroffen in 1542
• bn van Middelnederlands spits, op te vatten als afgeleid van spit met het achtervoegsel -s

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	spits	spitsen
verkleinwoord	spitsje	spitsjes

Zelfstandig naamwoord

spits v/m/o (in bet. 4)

1. (verkeer) drukte in het verkeer op bepaalde tijdstippen

   • Hij ging in de spits naar zijn werk. 

2. (sport) een voetballer die voor in het veld staat

   • Van de aanvallers is de spits meestal diegene die de meeste doelpunten maakt. 

   ▸ Even later tekende Lewandowski wel voor zijn tiende Champions League-treffer. Oud-Ajacied Maximilian Wöber ging het duel met de Poolse spits veel te lomp in, waarna Lewandowski zijn zelf verdiende strafschop snoeihard in de linkerhoek schoot: 1-0.

3. kleine, oorspronkelijke soort honden
4. (scheepvaart) klein vrachtschip, binnenschip (ook in gebruik als woonboot)
5. (bouwkunde) scherp, puntig uiteinde, punt [1], tip [1], top [1]

   • De spits van de kerktoren. 

Hyponiemen

• [1] (intensivering) hyperspits

   

angelspits avondspits bergspits bolspits centrumspits counterspits gevelspits kerkspits knobbelspits koolspits legerspits ochtendspits pocketspits schaduwspits torenspits vleugelspits

Afgeleide begrippen

   

Spitsbergen spitsboef spitsboog spitsbroeder spitsbus spitsheffing spitshond spitsig spitskool spitslijn spitsmuis spitsroede spitsspeler spitsstrook spitstarief spitstechnologie spitstoeslag spitstongewelf spitsuur spitsvignet spitsvoet spitsvondig spitsvork

Verwante begrippen

• hoogtepunt
• [3] keeshond
• [5] neus, piek, uiterste

Uitdrukkingen en gezegden

   

De/Het spits afbijten Als eerste met iets beginnen Op de spits drijven Iets tot het uiterste doordrijven of laten escaleren

Vertalingen

    drukte in het verkeer   

Duits: Stoßzeit (de), Spitze (de) Engels: rush hour (en), peak hour (en) Frans: heure de pointe (fr) v

Portugees: hora do rush (pt) v Spaans: hora punta (es) v, hora pico (es) v Tigrinya: መኪና ዝበዝሓሉ እዋን (ti), ግዜ ዋሕዚ (ti)

    voetballer die voor in het veld staat   

Deens: angriber (da) g Duits: Stürmer (de) m Engels: striker (en) Frans: attaquant (fr) m

Italiaans: attaccante (it) m Portugees: avançado (pt), (Brazilië) atacante (pt) m Spaans: delantero (es) m Zweeds: anfallare (sv) g

    soort honden   

Duits: Spitz (de) m Engels: spitz (en)

Frans: spitz (fr) m Spaans: lulú de Pomerania (es) m

    klein vrachtschip (ook als woonboot)   

Duits: Frachtkahn (de) m Engels: barge (en)

Frans: péniche (fr) v Spaans: barcaza (es) v

    scherpe punt   

Duits: Spitze (de) v Engels: peak (en), point (en), summit (en), tip (en) Frans: pointe (fr) v, bout (fr) m

Portugees: ponta (pt) v Spaans: cima (es) v, punta (es) v, vértice (es) m

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	spits	spitser	spitst
verbogen	spitse	spitsere	spitste
partitief	spits	spitsers	-

Bijvoeglijk naamwoord

spits

1. in een punt uitkomend

   • Hij kreeg de spitse pijl in zijn been. 

2. scherpzinnig.

   • Ze gaf hem weer zo'n spits antwoord. 

Verwante begrippen

• [2] pienter, puntig, scherpzinnig, schrander, snugger, vernuftig

Vertalingen

    in een punt uitkomend   

Duits: spitz (de) Engels: pointed (en), spiked (en)

Frans: pointu (fr) Spaans: puntiagudo (es)

    scherpzinnig   

Duits: scharfsinnig (de) Engels: astute (en), shrewd (en)

Frans: pointu (fr), incisif (fr) Spaans: perspicaz (es)

Werkwoord

vervoeging van
spitsen

spits

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van spitsen
   

   • Ik spits. 

2. gebiedende wijs van spitsen
   

   • Spits! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van spitsen
   

   • Spits je? 

Gangbaarheid

• Het woord spits staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "spits" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Engels

Werkwoord

spits

1. derde persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van (to) spit

Zelfstandig naamwoord

spits mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord spit