tuigen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  tuigen    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• tui·gen

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
tuigen	tuigde	getuigd
zwak -d	volledig

Werkwoord

tuigen

1. (verouderd) eruitzien

   • Hy hadt een kort gesneden pruikje op, dat niet onäartig tuigde, met een groot, breet, vry vurig aangezicht [.] 

2. (verouderd) het ergens op aanbrengen van benodigdheden of versieringen

   • Ze waren nog bezig met het tuigen van de kerstboom. 

3. overgankelijk (scheepvaart) een zeilschip een bepaald tuigage geven

   • Tientallen jaren voer het schip vracht op de motor, totdat een liefhebber het schip kocht en het weer tuigde als zeilschip. 

4. (dichterlijk) getuigen

   • Hij leefde in u, hij wou niets anders zijn
     Dan de onlichaamlijk-stoffelooze geest
     Die door hand en penseel tuigde van u. 

5. inergatief (veeteelt) geschikt zijn voor arbeid in een tuig van een paard

   • [...] in de herfst werd er op Wychen - Hedel - of Gorcummarkt een „grasperd" gekocht, dat in de loop van winter en lente ,,aangeleerd" en na een of twee jaar, indien het goed tuigde en voor „vierkant eerlijk" kon worden meegegeven, met een flinke winst verkocht werd. . 

6. overgankelijk (veeteelt) een dier inspannen in een tuig

   • Dat paard wordt getuigd. 

Synoniemen

• [2] aankleden, aanvullen, afwerken, gereedmaken, opsieren,toevoegen, tooien
• [3] optuigen, toetakelen, toerusten
• [6] inspannen

Antoniemen

• [3] aftakelen, aftuigen, onttakelen
• [6] uitspannen

Hyponiemen

• aantuigen, aftuigen, betuigen, getuigen, intuigen, onttuigen, optuigen, overtuigen, vertuigen

Afgeleide begrippen

• getuig, tuigage, tuigdorp, tuighuis, tuigleer, tuigmeester, tuigpaard

Verwante begrippen

• ondertuigd, overtuigd

Verwante begrippen

• [3] scheepsbouw, zeilen, zeiljacht, zeilschip
• [6] halster, hoofdstel, koets, paard, rijtuig, span, teugel, zadel

Vertalingen

    1. eruitzien   

Engels: look (en) (good)

    2. het ergens op aanbrengen van benodigdheden of versieringen   

    3. een schip van tuigage voorzien   

Engels: rig (en) a ship Frans: gréer (fr)

    4. (ge)tuigen   

Engels: testify (en)

    5. geschikt zijn voor arbeid in een tuig   

Engels: be fit for duty as a workhorse

    6. intuigen   

Engels: harness (en) (trekpaard), tackle up (en) (rijpaard) Frans: harnacher (fr)

Zelfstandig naamwoord

de tuigen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord tuig

Gangbaarheid

• Het woord tuigen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "tuigen" herkend door:

95 %	van de Nederlanders;
91 %	van de Vlamingen.