muis

[1] Een muis.

[3] Een muis.

[5] Beschuit met muisjes.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  muis    (hulp, bestand)
• IPA:
  • (Noord-Nederland): /mœʏ̯s/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /mœːs/

Woordafbreking

• muis

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘knaagdier’ voor het eerst aangetroffen in 1240

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	muis	muizen
verkleinwoord	muisje	muisjes

Zelfstandig naamwoord

muis v

1. (knaagdieren) klein knaagdier, meestal van het geslacht Mus, met spitse snuit, grote oren en ogen en een lange, bijna onbehaarde staart

   ▸ Soms ook zelfs plastic driewielers, leren laarzen en een bierflesje met een dode muis erin.

2. verlegen, onopvallend persoon
3. (informatica) invoerapparaat voor de computer dat wordt bewogen over een mat of ander oppervlak om een aanwijzer op een beeldscherm te bewegen

   • Mijn muis was stuk dus moest ik alles met het toetsenbord doen. 

4. (anatomie) het onderste vlezige deel van de duim
5. (alleen verkleinwoord meervoud) gesuikerde anijszaadjes, gebruikt als broodbeleg

   • Als er een kind geboren is, wordt traditioneel getrakteerd op beschuit met muisjes. 

Synoniemen

• [3] computermuis

Hyponiemen

   

aardmuis akkermuis bergmuis berkenmuis blindmuis bosmuis brandmuis computermuis dwergmuis eikelmuis gewrichtsmuis grasmuis hazelmuis huismuis kleurmuis landmuis meelmuis miesmuis motormuis nachtmuis oogstmuis opossummuis pinkmuis relmuis rotsmuis slaapmuis sneeuwmuis spitsmuis springmuis stekelmuis veldmuis vleermuis wielmuis witvoetmuis woelmuis wolmuis zakmuis zizelmuis

Afgeleide begrippen

   

muisachtig muisarm muiscursor muisdicht muisdood muisdoorn muisgrijs muishand muishond muiskat muisklik muismat muismodel muisstil muisvogel muiswiel muizenbeetje muizengerst muizenhapje muizenhaver muizenkeutel muizennest muizenoor muizenstaart muizentand muizentarwe muizentrapje muizenval muizenvalk muizerd muizing

Spreekwoorden

• Als de kat van huis is, dansen de muizen (op tafel)

Als er geen toezicht is, doen de kinderen waar ze zin in hebben

• Het schip is met man en muis vergaan

Het schip heeft schipbreuk geleden zonder overlevenden

• Zo stil als een muis, muisstil

Heel erg stil

Vertalingen

    1. knaagdier   

Albanees: miu (sq) Basjkiers: sagu (ba) Bretons: logodenn (br) v Bulgaars: мишка (bg) (miška) Catalaans: ratolí (ca) Chinees: 鼠 (zh) (shǔ) Deens: mus (da) Duits: Maus (de) v Engels: mouse (en) Esperanto: muso (eo) Estisch: hiir (et) Even: хиӈэркэн Faeröers: mús (fo) Fins: kotihiiri (fi), hiiri (fi) Frans: souris (fr) v Fries: mûs (fy) Friulisch: surîs, surie Galicisch: rato (gl) Grieks: ποντίκι (el), o (pontíki) σταχτοποντικός (el) m Hongaars: egér (hu) Ido: muso (io) IJslands: mús (is), hagamús (is) Indonesisch: tikus (id) Interlingua: mus (ia), mure (ia) Italiaans: topo (it) m, sorcio (it) m, ratto (it) m Japans: 鼠 (ja) (ねずみ, nezumi) Koerdisch: mişk (ku) Koreaans: 쥐 (ko) (jwi) Kroatisch: miš (hr) Ladinisch: soricia Latijn: mus (la) Lets: pele (lv) Lezgi: кьиф

Litouws: pelė (lt) Macedonisch: глушец (mk) (glušec) Maltees: ġurdien (mt) Nedersorbisch: myš (dsb) Noors: mus (no) m/v Nynorsk: mus (nn) v Occitaans: mirga (oc) Oekraïens: миша (uk) Oppersorbisch: myš (hsb) Oudnoords: mús v Perzisch: موش (fa) (muš) Pools: mysz (pl) v Portugees: rato (pt) m m; camundongo ; rato caseiro, ratinho (pt) Quechua: hucucha (qu) Roemeens: şoarece (ro) Romani: xurtso m, xurtsaika v Russisch: мышь (ru) v (myš') Sami: sáhpán Sardisch: medrona (sc), topi (sc), sórixi (sc) Schots-Gaelisch: luch (gd) Servisch: миш (sr) (miš) Sloveens: miš (sl) v, mišjak (sl) m, mišak (sl) m Slowaaks: myš (sk) Spaans: ratón (es) m Swahili: panya (sw) Tagalog: daga (tl) Tok Pisin: liklik (tpi) rat Tsjechisch: myš (cs) v, myšák (cs) m Turks: fare (tr) Welsh: llygoden (cy) Wit-Russisch: мыш (be) Zweeds: mus (sv)

    2. Verlegen, onopvallend persoon   

    3. computermuis   

Bretons: logodenn (br) v Catalaans: ratolí (ca) Duits: Maus (de) v Engels: mouse (en) Fins: hiiri (fi) Frans: souris (fr) v Grieks: ποντίκι (el) o (pontíki) Indonesisch: mouse komputer (id) Japans: マウス (ja) (mausu)

Perzisch: موشی (fa) (muši) Pools: myszka komputerowa (pl) Portugees: Port. rato (pt) m m; Braz. mouse Spaans: ratón (es) m, m mouse Tsjechisch: myš (cs) v Turks: fare (tr) Zweeds: mus (sv) g, datormus (sv) g

    4. Onderste deel van de duim   

Engels: ball (en), ball of the thumb (en)

    5. Gesuikerde anijszaadjes   

Werkwoord

vervoeging van
muizen

muis

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van muizen
   

   • Ik muis. 

2. gebiedende wijs van muizen
   

   • Muis! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van muizen
   

   • Muis je? 

Gangbaarheid

• Het woord muis staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek van het Centrum voor Leesonderzoek uit 2013 werd "muis" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.