halen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  halen    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈhalə(n) / (2 lettergrepen); /ˈɦalə(n)/

Woordafbreking

• ha·len

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘(bij zich) brengen, bemachtigen’ voor het eerst aangetroffen in 1265

• afkomstig van: Middelnederlands: halen Oudnederlands: halon Germaans: *halōnan

  Verwant in Germaans: Engels: hale, Duits: holen, (Oudhoogduits, Oudsaksisch: halon), Fries: helje (Oudfries: halia)

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
halen	haalde	gehaald
zwak -d	volledig

Werkwoord

halen

1. overgankelijk ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen

   • Hij is even vrienden van het station aan het halen. 

   ▸ De andere kinderen zochten hout, zetten tenten op en haalden water.

2. bereiken van een doel

   ▸ Al snel zag ik in dat ik op deze manier Canada nooit zou halen, maar vooralsnog genoot ik van elke bloem.

   ▸ ‘Alle antimaterieontdekkingen zijn iets heel interessants. Dit is er een die nog ontbrak’, zegt Dönigus. Zijn onderzoeksgroep gebruikte kunstmatige intelligentie (machine learning) om gegevens te analyseren van een experiment uit 2018 met de ALICE-detector bij de LHC om het antihyperhelium-4 te identificeren met een significantie van 3,5 standaarddeviaties. Het onderzoek haalt niet de ‘gouden standaard’ van 5 standaarddeviaties. Maar het geeft wel aan dat het zeer waarschijnlijk is dat de ontdekking echt is en geen gril van de gegevens is.

Hyponiemen

   

aanhalen achterhalen achteromhalen ademhalen afhalen bakzeilhalen behalen bijeenhalen bijhalen binnenhalen bovenhalen doorhalen herhalen hooghalen Houthalen inhalen kielhalen laaghalen leeghalen neerhalen omhalen omhooghalen omlaaghalen omverhalen onderhalen onderuithalen onthalen openhalen ophalen overhalen overhoophalen rondhalen samenhalen terughalen toehalen uithalen verhalen voorhalen waterhalen weghalen

Afgeleide begrippen

   

gehaal haalbaar haalbier haalbij haalboom haalgolf haalketting haalmes haalsteen haalweide haler herhaling

Overerving en ontlening

• Frans: haler, Spaans: halar, Portugees: alar.

Uitdrukkingen en gezegden

   

Aan de haal gaan ergens mee vandoor gaan Bakzeil halen moeten toegeven Dat haal je de koekoek. dat zal wel waar zijn De kastanjes voor iemand uit het vuur halen Iemand anders het gevaarlijke werk laten doen De luizenkam erdoor halen. Ongewenste zaken verwijderen. Door een ringetje halen (kunnen) er goed verzorgd uit zien Een boterbriefje halen Een streep door de rekening halen de schuld van iemand kwijtschelden en het er niet meer over hebben Een wit voetje halen Het ene woord haalt het andere uit. als de ene persoon een grote mond opzet, krijgt die dat van de ander terug Het paard van Troje binnen halen Ongemerkt de vijand binnen halen Iemand door de mangel halen iemand lang en streng ondervragen Iemand door de mosterd halen op duidelijke wijze te horen krijgen wat iemand fout gedaan heeft Iemand het bloed onder de nagels vandaan halen schuldeisers die iemand het bedrag tot op de laatste cent laten betalen ofwel: iemand verschrikkelijk irriteren Iemand het vel over de oren halen iemand te veel laten betalen Iemand over de hekel halen allerlei slechte dingen vertellen over iemand Iemands naam door de slijk halen lelijke dingen over iemand vertellen Jij haalt mij de woorden uit mijn mond. Op geen stukken na (halen) met grote achterstand iets niet halen Oude koeien uit de sloot halen Oude problemen die niet meer ter zake doen oprakelen Weten waar Abraham de mosterd haalt Zeer diepgaande kennis van een zaak hebben Zijn gram halen het uiting geven aan zijn boosheid ∗ Terlouw besloot niet terug te keren in de Kamer en haalde zijn gram met de publicatie van een bitter dagboek. Na een periode in het buitenland werd hij tussen 1991 en 1996 commissaris van de Koningin in Gelderland. Het einde van zijn loopbaan stond, net als aan het begin, in het teken van het water: in 1995 liet hij wegens dreigende overstromingen het rivierengebied evacueren. zich op de hals halen

Vertalingen

    1. ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen   

Deens: hente (da) Duits: bekommen (de), erreichen (de), holen (de) Engels: fetch (en), go get (en)

Frans: aller chercher (fr) Ido: querar (io) Waals: aler cweri (wa)

Zelfstandig naamwoord

de halen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord haal

Gangbaarheid

• Het woord halen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "halen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Deens

Woordafbreking

• ha·len

Zelfstandig naamwoord

halen, g

1. bepaalde vorm nominatief enkelvoud van hale

Nedersaksisch

Werkwoord

halen

1. halen; ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen

Noors

Woordafbreking

• ha·len

Naar frequentie	4392

Zelfstandig naamwoord

halen, m

1. bepaalde vorm nominatief enkelvoud van hale

Nynorsk

Woordafbreking

• ha·len

Zelfstandig naamwoord

halen, m

1. bepaalde vorm nominatief enkelvoud van hale

Spaans

Werkwoord

vervoeging van
halar

halen

1. aanvoegende wijs derde persoon meervoud tegenwoordige tijd (presente) van halar
2. gebiedende wijs (bevestigend en ontkennend) derde persoon meervoud tegenwoordige tijd (presente) van halar

Veluws

Werkwoord

halen

1. halen; ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen

Welsh

enkelvoud	meervoud
halen	—

Zelfstandig naamwoord

halen m

1. (scheikunde) zout