steken

Niet te verwarren met: stēken

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  steken    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈstekə(n) / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• ste·ken

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘prikken’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1236

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
steken /'stekə(n)/	stak /stɑk/	gestoken /ɣə'stokə(n)/
klasse 4	volledig

Werkwoord

steken

1. overgankelijk doorboren, prikken

   • Hij stak het mes diep in het vlees. 

   ▸ Zijn slangen eigenlijk nachtdieren? Af en toe stak ik mijn hoofd naar buiten, maar ik zag gelukkig niks.

2. overgankelijk in brand ~: doen ontvlammen

   • De invallers staken het hele dorp in brand. 

3. ~ in: investeren

   ▸ Tot slot zijn vaders meer tijd in hun kinderen gaan steken - waardoor kinderen per saldo nog steeds op behoorlijk wat 'oudertijd' kunnen rekenen.

   ▸ De Chinese auto heeft dus definitief een plek veroverd op de Europese markt. Bovag verwacht dat het marktaandeel van Chinese autofabrikanten van 4 procent nu naar 10 procent zal groeien in Europa en wel 15 procent in Nederland. "De Chinese merken zijn al een serieuze speler en ik denk dat ze Europese fabrikanten gaan stimuleren nog meer te steken in de elektrificering en efficiëntie van hun auto's", zegt Brummelhuis. De EU hoopt in ieder geval binnenkort afspraken te maken China zodat Chinese automerken ook hier meer fabrieken gaan openen.

4. iets ergens in doen

   ▸ Ze had zo'n zware, navulbare zilveren aansteker, meer een tafelmodel dan iets wat je in je zak zou steken.

Hyponiemen

   

Vlaamse steken aansteken achteruitsteken afsteken besteken bijeensteken bijsteken binnensteken doodsteken doorsteken draaksteken erin steken geksteken ineensteken insteken leksteken missteken neersteken omhoogsteken ondersteken ontsteken opensteken opsteken overhoopsteken oversteken ringsteken samensteken stuksteken tegensteken terugsteken toesteken turfsteken uitsteken versteken voorbijsteken voorsteken vooruitsteken wegsteken

Afgeleide begrippen

   

steek houden steekbal steekbeitel steekbout steekbrief steekcirkel steekeind steekgaren steekgeld steekgrond steekhevel steekhoudend steekincident steekkaart steekkar steeklaken steeklijn steekmaat steekmap steekmug steekneus steekpartij steekpass steekpasser steekpenning steekpomp steekproef steekschuim steeksla steeksleutel steeksluiting steekspel steekster steektrap steekturf steekvak steekverwonding steekvest steekvisserij steekvlam steekvlieg steekvogel steekwagen steekwals steekwapen steekwerend steekwond steekwoord steekzak steekzwaard stekeblind stekeling steker stekezot steking stekker wormstekig

Uitdrukkingen en gezegden

   

[1] een spaak in het wiel steken [1] een stok in het wiel steken [1] stokken in het wiel steken [1] stokken in de wielen steken De bolworm steekt hem De draak met iets steken ergens niets van geloven en grapjes over gaan maken De gek met iemand steken spotten met iemand De hand in eigen boezem steken De schuld bij zichzelf zoeken De handen uit de mouwen steken aan de slag gaan en aanpakken De hoofden bij elkaar steken overleggen met elkaar Ergens een stokje voor steken iets verhinderen Ergens/er de hand voor in het vuur steken heel erg zeker weten dat iets zo is, iets overtuigend garanderen Hart onder de riem / riem onder het hart steken Het niet onder stoelen of banken steken je niet stil houden, maar je mening openlijk uiten Iemand een veer in de broek/kont steken iemand complimenteren of prijzen Iemand een veer op de hoed steken iemand vertellen dat die z'n werk goed gedaan heeft Iemand naar de kroon steken z'n best doen anderen te overtreffen In zijn zak steken geen antwoord meer weten ofwel: het met een antwoord moeten doen Niet in een goed vel steken altijd ziek zijn, nooit gezond Overal zijn neus in steken zich overal mee bemoeien Van wal steken beginnen met spreken, beginnen met een verhaal Zijn hand in een wespennest steken zich bemoeien met een problematisch onderwerp en wellicht daardoor zelf moeilijkheden krijgen handen uit de mouwen steken je daadwerkelijk ergens voor inzetten

Vertalingen

    1. doorboren, prikken   

Atayal: hmop Duits: stechen (de), stacheln (de) (met doornen, prikkels of stekels) Engels: stab (en), stick (en), sting (en) Noors: putte (no) Nynorsk: putte (nn)

Oudnoords: brydda, gadda Pools: pchać (pl) Spaans: apuñalar (es) Taroko: máitaq

    2. doen ontvlammen   

Duits: anstecken (de), entflammen (de) Engels: put on fire (en)

Pools: podpalać (pl)

    met iemand of iets de draak steken   

Duits: sich über jemanden, etwas lustig machen

Zelfstandig naamwoord

de steken mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord steek

Gangbaarheid

• Het woord steken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "steken" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.