hemel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  hemel    (hulp, bestand)
• IPA: /ˈɦeːməl/

Woordafbreking

• he·mel

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘firmament’ voor het eerst aangetroffen in 901

afkomstig van: Middelnederlands: hemel Oudnederlands: himil, himel Germaans: *himilaz Indo-Europees: *k(')em-en-, *k(')em-er-

Verwant in Germaans: West: Engels: heaven (Angelsaksisch: heofon), Duits: Himmel, (Oudhoogduits: himil), Fries: himel (Oudfries: himel, himil) Noord: Zweeds/Deens/Noors: himmel, (Oudnoords: himinn), IJslands: himinn Oost: Gotisch: himins

1.	enkelvoud	meervoud
naamwoord	hemel	hemels
verkleinwoord	hemeltje	hemeltjes

2.	enkelvoud	meervoud
naamwoord	hemel	hemelen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

de hemel m

1. lucht, onmetelijke ruimte die overal op aarde bovenaan zichtbaar is

   ▸ Een strakblauwe hemel domineert in het blikveld, het is alsof de sparren respectvol uit zicht blijven. De weldaad van een kale vlakte volgt.

   ▸ Met mijn luchtbed op het grondzeil kroop ik mijn slaapzak in en keek omhoog naar de sterren in de hemel.

2. (religie) de gelukzalige toestand of plaats waar God verblijft of de goden verblijven, waar mensen na de dood heen kunnen gaan

   • Hij stapt over het lijk heen, nog steeds gebukt, je weet eigenlijk niet waarom je dat doet, want kogels vang je overeind net zo goed op als gebogen, maar het is een reflex om ze zo min mogelijk houvast te bieden, alsof je de hele tijd bang bent voor de hemel als je oorlog voert.  

3. (figuurlijk) een zeer aangename plek of toestand

   • Het kunnen ontmoeten van je held is de hemel 

   ▸ De hemel van de zomer verjaagt het zuur van de stad, zong Charles Trenet al: 'Wij zijn gelukkig, Route Nationale 7.'

4. baldakijn

Synoniemen

• [1] hoogte, lucht, firmament, uitspansel, zwerk
• [3] draaghemel, troonhemel

Antoniemen

• [1] aarde
• [2] hel

Uitdrukkingen en gezegden

• iets of iemand de hemel in prijzen

zeggen dat iets of iemand heel goed is

• de sterren van de hemel zingen

heel goed zingen

Hyponiemen

• avondhemel, draaghemel, mussenhemel, nachthemel, sterrenhemel, troonhemel, wolkenhemel, zonnehemel

Afgeleide begrippen

   

Hemelvaart gehemelte hemelas hemelbed hemelbestormer hemelbewoner hemelblauw hemelbode hemelbol hemelboog hemelboom hemelbrood hemeldak hemeldauw hemeldragonder hemelen hemelequator hemelevenaar hemelgewelf hemelglobe hemelgod hemelheer hemelhoog hemeling hemelkaart hemelkoepel hemelkoningin hemelleer hemellichaam hemellicht hemelmechanica hemelobject hemelpool hemelpoort hemelrijk hemelrond hemelruim hemels hemelsblauw hemelsbreed hemelsbreedte hemelschokkend hemelschreiend hemelsfeer hemelsgroot hemelsleutel hemelsmooi hemelsnaam hemelstreek hemelteken hemeltergend hemelvaart hemelvuur hemelwaarts hemelwater

Vertalingen

    1. lucht, onmetelijke ruimte die overal op aarde bovenaan zichtbaar is   

Afrikaans: hemel (af) Arabisch: جنّة (ar) Atayal: kaial, kāyal Catalaans: cel (ca) Duits: Himmel (de) m Engels: sky (en) Fins: taivas (fi) Frans: ciel (fr) m Fries: himel (fy) Hebreeuws: שמיים (he) v Hongaars: ég (hu), mennyek (hu) IJslands: himinn (is) Interlingua: celo (ia) Italiaans: cielo (it) m Japans: 空 (ja) (そら, sora)

Koreaans: 하늘 (ko) Noors: himmel (no) Occitaans: cèl (oc) m Papiaments: shelo Perzisch: آسمان (fa) Pools: niebo (pl) o Portugees: céu (pt) m Russisch: небо (ru) o Slowaaks: nebo (sk) o Spaans: cielo (es) m, firmamento (es) m Taroko: karat Turks: gökyüzü (tr) Waals: cir (wa) m Xhosa: izulu 9 Zweeds: himmel (sv)

    2. het hiernamaals, leven na de dood   

Afrikaans: hemel (af) Duits: Himmel (de) m Engels: heaven (en) Frans: paradis (fr), ciel (fr) m Hongaars: mennyország (hu), paradicsom (hu) Interlingua: celo (ia), paradiso (ia) Italiaans: paradiso (it) m Japans: 天国 (ja) (てんごく, tengoku) Koreaans: 하늘 (ko), 하늘나라 (ko) Perzisch: بهشت (fa)

Pools: niebo (pl) o, raj (pl) m Portugees: céu (pt) m, paraíso (pt) m Roemeens: rai (ro) Russisch: небо (ru) o Servisch: рај (sr) Slowaaks: nebo (sk) o Spaans: cielo (es) m, paraíso (es) m Turks: cennet (tr) Zweeds: himmel (sv) g

Werkwoord

vervoeging van
hemelen

hemel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van hemelen
   

   • Ik hemel. 

2. gebiedende wijs van hemelen
   

   • Hemel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van hemelen
   

   • Hemel je? 

Gangbaarheid

• Het woord hemel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "hemel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Achterhoeks

Zelfstandig naamwoord

hemel

1. hemel

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

hemel

1. hemel