koningin

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  koningin    (hulp, bestand)
• IPA: / ˌkonɪˈɣɪn / (3 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /koʊnɪˈŋɪn/, /koʊnəˈχɪn/
  • (Vlaanderen, Brabant): /konɪˈŋɣɪn/
  • (Limburg): /konɪˈŋɪn/

Woordafbreking

• ko·nin·gin

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands coninginne / coninghinne van Oudnederlands kuninginna, op te vatten als afgeleid van koning met het achtervoegsel -in

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koningin	koninginnen
verkleinwoord	koninginnetje	koninginnetjes

Zelfstandig naamwoord

de koningin v

1. (regering) (adel) het vrouwelijk hoofd van een koninkrijk
2. (adel) de echtgenote van een koning [1], waarbij zijzelf meestal geen regerende macht heeft

   ▸ Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zeggen "diep getroffen" te zijn door zijn dood. "Vanuit een rotsvast geloof in Gods liefde pleitte hij voor mededogen en menselijkheid. Sober en eenvoudig levend koos hij steeds de kant van de kwetsbaren en behoeftigen."

3. (figuurlijk) de belangrijkste, mooiste, indrukwekkendste vrouw of vrouwelijke figuur

   ▸ Plotseling verstijfde ik. Midden op het pad lag een reusachtige ratelslang te zonnen, de koningin van de woestijn.

4. (dierkunde), (imkerij) (bij sociaal levende insecten) vrouwtje dat nageslacht voor de hele kolonie voortbrengt
5. (schaak) het sterkste schaakstuk

   • De koningin kan alle kanten op bewegen, inclusief achteruit gaan. 

6. (kaartspel) speelkaart waarop een vrouwelijke figuur staat afgebeeld; in deze bet. meestal als tweede deel van een samenstelling waarvan het eerste deel de kleursoort aangeeft

   • Hartenboer en ruitenkoningin. 

Synoniemen

• [1] vorstin
• [6] vrouw [4]

Hyponiemen

• bijenkoningin, hartenkoningin, hemelkoningin, ijskoningin, lingeriekoningin, schoonheidskoningin, wijnkoningin

Afgeleide begrippen

   

Koninginnedag koningin-moeder koningin-regentes koninginnekind koninginnenacht koninginnenbrood koninginnencel koninginnengelei koninginnenhapje koninginnenharing koninginnenkruid koninginnenpage koninginnenrit koninginnensoep koninginnensteek

Vertalingen

    1.   

Afrikaans: koningin (af) Arabisch: مَلِكَة (ar) Bretons: rouanez (br) v Bulgaars: кралица (bg) v, царица (bg) v Catalaans: reina (ca) v Chinees: 后 (zh), 王后 (zh), 女王 (zh) Deens: dronning (da) g Duits: Königin (de) v Engels: queen (en) Esperanto: reĝino (eo) Fins: kuningatar (fi) Frans: reine (fr) v Galicisch: raíña (gl) v Grieks: βασίλισσα (el) v (vassílissa) Hebreeuws: מלכה (he) v Hongaars: királynő (hu), királyné (hu) Indonesisch: ratu (id) Interlingua: regina (ia) Italiaans: regina (it) v

Japans: 女王 (ja) joō) (じょおう Koreaans: 여왕 (ko) [女王] (yeowang) Latijn: regina (la) v Litouws: karalienė (lt) v Noors: dronning (no) Pools: królowa (pl) v Portugees: rainha (pt) v Roemeens: regină (ro) v Russisch: королева (ru) Sloveens: kraljica (sl) Slowaaks: kráľovná (sk) Spaans: reina (es) v Tsjechisch: královna (cs) Turks: kraliçe (tr) Vietnamees: nữ-hoàng (vi), hoàng-hậu (vi) Volapük: jireg (vo) Xhosa: ukumkanikazi Zweeds: drottning (sv) g

Gangbaarheid

• Het woord koningin staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "koningin" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

Woordafbreking

• ko·nin·gin

Zelfstandig naamwoord

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koningin	koninginne

koningin

1. (regering) (adel) koningin
2. (kaartspel) koningin, vrouw, dame
3. (schaak) koningin, dame
4. (dierkunde), (imkerij) koningin (bij sociaal levende insecten)