zot

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zot    (hulp, bestand)
• IPA: / zɔt / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• zot

Woordherkomst en -opbouw

• via Middelnederlands sot en Oudnederlands sot van middeleeuws Latijn sottus, als bijnaam ‘dwaas’ aangetroffen vanaf 1167

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	zot	zotter	zotst
verbogen	zotte	zottere	zotste
partitief	zots	zotters	-

Bijvoeglijk naamwoord

zot

1. het verstand niet gebruikend, blijk geven van domheid

   ▸ Ik hoef Luijters niet te ontmoeten en wil dat ook absoluut niet. Ik vermoed dat L er hetzelfde over denkt. Wat een zot idee van je!

2. (informeel) sterk afwijkend van verwachtingen en daardoor grappig

   ▸ Ik had gelijk, de dooi zet in. Vroeger overviel me bij dat besef een zot gevoel van blijdschap. Nu voel ik alleen doffe onverschilligheid. Hoe zal de lente zijn zonder Ione?

   ▸ Til Be A Friend With Pleasure was een jazzplaat van Bix Beiderbecke, die veel gedraaid werd op de radio en in de dancings. Het was een zotte tijd en we noemden Arie 'a friend with pleasure', omdat hij vol grapjes zat.

Synoniemen

• [1] dom, dwaas, gek
• [2] belachelijk, bespottelijk, dol, dwaas, gek, mal, raar, ridicuul

Verwante begrippen

• dom, lachwekkend, onverstandig

Uitdrukkingen en gezegden

• zot zijn van

Vertalingen

    1. dwaas, gek   

Engels: crazy (en)

Spaans: estulto (es) , extravagante (es) , necio (es) , ridículo (es) , sandio (es), tonto (es), bobo (es)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zot	zotten
verkleinwoord	zotje	zotjes

Zelfstandig naamwoord

de zot m

1. iemand die zich dwaas gedraagt

   ▸ De circusclown komt voort uit de commedia dell’arte en het variété, en is een nakomeling van zot en nar: beroepsgekken die spotten met koning en burgers, de bestaande orde ondersteboven kieperden en ageerden tegen de heersende moraal.

2. (informeel) iemand met een psychische stoornis

   ▸ Zijn triestige zoon Filips huwelijkte hij op zestienjarige leeftijd uit aan zijn bloedeigen nicht Maria van Portugal. Zij zou nog geen vol jaar daarna bevallen van een zoon die men don Carlos noemde en die een zot was. En een uur na de bevalling zou ze reeds sterven.

3. (informeel) (Belgisch-Nederlands) iemand die zich door emoties overdreven fanatiek gedraagt

   ▸ Het is maar nadat ik 'n lijntje van een halve gram heb gelegd, het maximum dat ik verdraag, dat het schudden is opgehouden en ik functioneer weer ongeveer normaal, ik ben rennend door het nat gras de vier kilo in het gat gaan verstoppen en daarna ben ik als een zot door alle rooie lichten gereden tot aan de Ankerrui.

4. (kaartspel) (informeel) (Belgisch-Nederlands) boer als kaart van een bepaalde waarde

   ▸ Eenentwintig is weliswaar de laatste kaart van de Grote Arcana maar eigenlijk is het niet de laatste kaart want daarachter komt nog De Dwaas… Juist, de Zot, zeg ik...

Synoniemen

• [1]  dwaas zn 
• [2],[3]  gek zn 
• [4]  boer zn 

Verwante begrippen

• [1] clown, hansworst, harlekijn

Hyponiemen

• jongenszot, pondzot, speelzots, stapelzot, vastenavondzot, vrouwenzot, wijvenzot, zeezot, zevenzot, zomerzots

Typische woordcombinaties

• [3] een gevaarlijke zot

Afgeleide begrippen

• zotheid, zothuis, zotskap, zotskolf, zottenbol, zottenpraat, zotternij, zottig, zottin

Vertalingen

    1. iemand die zich dwaas gedraagt   

Engels: fool (en)

Spaans: necio (es) m, tonto (es) m, bobo (es) m

Gangbaarheid

• Het woord zot staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zot" herkend door:

96 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

• frequentie in teksten in het Nederlands uit België, op een 7-puntsschaal:

        7

• frequentie in teksten uit België, vergeleken met die in Nederland, op een 7-puntsschaal:

        3

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Koerdisch

Zelfstandig naamwoord

zot v

1. kont