taart

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  taart    (hulp, bestand)
• IPA: / tart / (1 lettergreep); /taːrt/

Woordafbreking

• taart

Woordherkomst en -opbouw

• Van Oudfrans torte of tarte. Dat lijkt op zijn beurt afkomstig van Latijn torta "gedraaid baksel", de vrouwelijke vorm van het voltooid deelwoord van torquere "draaien". Mogelijk is er ook een verband met tortula "klein wit broodje". De huidige woordvorm met -a- is mogelijk ook beïnvloed door het Frans tartre "wijnsteen".
• In de betekenis van ‘gebak’ voor het eerst aangetroffen in 1302
• [4] op te vatten als (metonymisch) gebruik of als (verkorting) van taartdiagram, een leenvertaling van Engels pie chart

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	taart	taarten
verkleinwoord	taartje	taartjes

Zelfstandig naamwoord

de taart v / m

1. (kookkunst) meestal cirkelvormig zoet gebak, vooral voor feestelijke gelegenheden, gemaakt van deeg en afgewerkt met bijvoorbeeld slagroom, vruchten of marsepein

   • Een taart wordt vaak een stuk feestelijker als je hem met een bovenlaag afwerkt. 

2. (kookkunst) meestal cirkelvormig hartig gebak van bladerdeeg gevuld met groente, zuivelproducten en soms ook stukjes vlees

   • Rol het deeg uit en bekleed hiermee de ingevette vorm. Schep de gesmoorde prei in de vorm. Verkruimel hierover de roquefort en de walnoten. Klop de eieren los met de crème fraîche, zout, peper en wat tijm en schenk dit voorzichtig over de vulling zodat deze niet verschuift. Bestrooi met nog een beetje tijm en schuif de taart in de hete oven. 

3. (scheldwoord) onaangename of truttige vrouw die al wat ouder is

   • Zeg haar dat de nimfen mij zijden sjaals geven en gouden kettingen en diamanten ringen en satijnen lakens om in te slapen en een matras die gevuld is met het dons van kuikentjes. Iedere keer dat ik een oude, lelijke taart als zij naar het water lok, word ik beloond. 

4. (figuurlijk) diagram waarin een verdeling wordt voorgesteld door segmenten van een schijf

   • Geef nu met dikke lijnen aan, hoe groot het deel van de taart is dat je aan je werk besteedt in een gemiddelde werkweek (je vakantieweken laat je buiten beschouwing). 

Synoniemen

• [2] quiche
• [4] cirkeldiagram, schijfdiagram, taartdiagram

Hyperoniemen

• [1], [2] gebak
• [4] diagram, grafiek

Verwante begrippen

• gebak, dessert, nagerecht

• 
  1. Een opengesneden zoete taart.
• 
  2. Een hartige taart.
• 
  4. Bijna een vijfde van de taart is blauw.

Hyponiemen

   

aardbeientaart aardbeitaart amandeltaart ananastaart appeltaart bananentaart bessentaart boekweittaart bosbessentaart bresiliennetaart bruidstaart bruiloftstaart chocoladetaart citroentaart confituurtaart driekoningentaart flantaart frangipanetaart groentetaart (2) ijstaart kaastaart (2) kersentaart kersttaart koffietaart koningentaart kriekentaart kruimeltaart kwarktaart lachtaart mattentaart mokkataart notentaart penceetaart perentaart pompoentaart preitaart (2) pruimentaart reuzentaart rijsttaart sachertaart scheidingstaart schuimtaart skitaart slagroomtaart suikertaart uientaart verjaardagstaart verjaarstaart vistaart vruchtentaart worteltaart zandtaart

Afgeleide begrippen

• [1],[2] taartdoos, taartenbakker, taartgooien, taartpunt, taartvork, taartblik, taartbodem, taartvorm
• [1] taartschep, taartvorkje
• [4] taartdiagram

Uitdrukkingen en gezegden

    1. cirkelvormig zoet gebak

Niets van de taart krijgen Niets van iets krijgen (terwijl anderen wel krijgen) Van de taart krijgen Een berisping of pak slaag krijgen Iemand van de taart geven Iemand berispen of hem een pak slaag geven Taart eten Het gelag betalen De kers/slagroom op de taart Datgene wat iets helemaal af maakt

Vertalingen

    1. cirkelvormig zoet gebak   

Bulgaars: торта (bg) v Duits: Torte (de) v, Kuchen (de) m Engels: pie (en), cake (en), tart (en) Ido: tarto (io)

Servisch: torta (sr) Turks: pasta (tr), kek (tr) Spaans: tarta (es) v Waals: dorêye (wa) v, floyon (wa) m, tåte (wa) v

    3. scheldwoord   

Duits: Schachtel (de) v, Schraube (de) v

Engels: frump (en), bag (en)

Gangbaarheid

• Het woord taart staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "taart" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Fries

Woordherkomst en -opbouw

• sinds 1877

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	taart	taarten
verkleinwoord	taartsje	taartsjes

Zelfstandig naamwoord

taart g

1. taart; meestal rond luchtig gebak