scheppen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  scheppen    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈsxɛpə(n) / (2 lettergrepen)
  • [A] Geluid:  scheppen    (hulp, bestand) "creëren"
    • IPA: /ˈsxɛpə(n)/ - /sxip/ - /ɣəˈsxapə(n)/
  • [B] Geluid:  scheppen    (hulp, bestand) "materiaal omhoog brengen"
    • IPA: /ˈsxɛpə(n)/ - /ˈsxɛptə/ - /ɣəˈsxɛpt/

Woordafbreking

• schep·pen

Woordherkomst en -opbouw

• [A] van Middelnederlands  scheppen ww , oorspronkelijk een werkwoord vervoegd volgens klasse 6; in de betekenis "creëren" aangetroffen vanaf 1240
• [B] erfwoord via Middelnederlands scheppen van Oudnederlands skeppen, in de betekenis van ‘putten’ aangetroffen vanaf 1100

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
scheppen 'sxɛ.pə(n)	schiep sxip	geschapen ɣə'sxa.pə(n)
klasse 7	volledig	[A]

naamwoord van handeling
zelfstandig	bijvoeglijk
scheppen	scheppend
schepping	geschapen
schepsel
schepper

Werkwoord

[A] scheppen

1. overgankelijk doen ontstaan uit niets

   • In het begin schiep God de hemel en de aarde. 
   • Met deze opmerking schiep hij wat meer duidelijkheid. 

   ▸ Een kwetsbaarheid die ruimte schept zodat deuren eerder voor hem opengaan.

Synoniemen

• creëren

Hyponiemen

• herscheppen

Afgeleide begrippen

• Schepper, herschepper, herschepping, schepper, schepping, schepsel

Verwante begrippen

•  schapen ww 

Vertalingen

    1. doen ontstaan uit niets   

Boeginees: ᨄᨍᨍᨗ Duits: schaffen (de) Engels: create (en) Esperanto: krei (eo) Frans: créer (fr) Hongaars: alkot (hu)

Italiaans: : creare (it) Japans: 創る (ja) (つくる, tsukuru) Noors: skape (no) Nynorsk: skape (nn) Pools: tworzyć (pl) Spaans: crear (es), lograr (es)

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
scheppen ˈsxɛ.pə(n)	schepte ˈsxɛp.tə	geschept ɣəˈsxɛpt
zwak -t	volledig	[B]

Werkwoord

[B] scheppen

1. overgankelijk met lepel of spaan een hoeveelheid materiaal uit iets (bijv. een vat) naar boven halen, of het juist daarin doen

   • Hij schepte wat soep uit de pan. 
   • Ze schepte zand in haar emmertje. 

2. overgankelijk, (verkeer) in een aanrijding op het voertuig doen belanden

   • De voetganger werd door een auto geschept, maar raakte wonder boven wonder nauwelijks gewond. 

Synoniemen

• [1] oplepelen, oprapen

naamwoord van handeling
zelfstandig	bijvoeglijk
scheppen	scheppend
schep	geschept
schop

Hyponiemen

[1] *afscheppen, inscheppen, leegscheppen, omscheppen, onderscheppen, opscheppen, overscheppen, uitscheppen, verscheppen

Afgeleide begrippen

   

scheparm schepbak schepbord schepemmer schepijs schepkaas schepkorf scheplepel scheplicht schepmelk schepnet schepput scheprad scheprand scheproom schepspade

Uitdrukkingen en gezegden

• Behagen/Genoegen/Plezier scheppen in

Ergens plezier aan beleven

Vertalingen

    1. met bijv. een lepel of spaan een hoeveelheid van een bep. materiaal uit iets (bijv. een vat) naar boven halen, of het juist daarin doen   

Duits: schöpfen (de) Engels: scoop (en) Fins: kauhoa (fi), kaapia (fi)

Noors: øse (no) Nynorsk: øse (nn)

Zelfstandig naamwoord

de scheppen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord schep

Gangbaarheid

• Het woord scheppen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "scheppen" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.