verlaten

vervoeging van:	verlaten…
	geen verbogen vorm

Nederlands

Uitspraak

Geluid: verlaten (hulp, bestand)
IPA: / vərˈlatə(n) / (3 lettergrepen)

Woordafbreking

ver·la·ten

Woordherkomst en -opbouw

afgeleid van laten met het voorvoegsel ver-

Werkwoord

verlaten

overgankelijk weggaan (van)
- De delegatie verliet uit protest de vergadering.
overgankelijk in de steek laten, laten vallen
- Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?
- De man beloofde zijn echtgenote dat hij zijn maîtresse zou verlaten.
overgankelijk onverzorgd achterlaten
▸ Je ziet ook hoe het leven langzaam uit de Route is weggetrokken. De romantiek van het verval is overvloedig aanwezig. Verlaten, met gras en onkruid overwoekerde tankstations.^[1]
overgankelijk overgieten
zich laten gaan
overgankelijk opgeven (van betrekking)
wederkerend rekenen, vertrouwen op
▸ Hij verlaat zich op haar als hij mensen moet inschatten, waarbij zij sceptischer is.^[2]

Vertalingen

1. weggaan

Afrikaans: gaan ^(af) vertrek
Angelsaksisch: fēran ^(ang)
Asturisch: marchar ^(ast)
Catalaans: renunciar a ^(ca), abandonar ^(ca)
Chinees: 離開 ^(zh)
Deens: forlade ^(da)
Duits: verlassen ^(de)
Engels: to leave ^(en)
Esperanto: foriri ^(eo)
Filipijns: umalís
Fins: lähteä ^(fi)
Frans: partir ^(fr), quitter ^(fr), renoncer à ^(fr), abandonner ^(fr)
Grieks: φεύγω ^(el)

Indonesisch: berangkat ^(id)
Italiaans: partire ^(it), abbandonare ^(it)
Japans: 出発 ^(ja) shuppatsu-suru)する (しゅっぱつする
Kiribatisch: bakarae, biritana, bure, kakea, kaki, kitana, tanga, tiku
Noors: forlate ^(no)
Pools: iść ^(pl), sobie ^(pl)
Portugees: partir ^(pt), abandonar ^(pt)
Roemeens: părăsi ^(ro)
Russisch: уходить ^(ru) (uχodít’), уезжать ^(ru) (ujezžat’)
Schots-Gaelisch: fàg ^(gd)
Spaans: irse ^(es), salir ^(es), abandonar ^(es)
Swahili: kuondoka ^(sw)
Welsh: gadael ^(cy)
Zweeds: lämna ^(sv)

2. in de steek laten

Catalaans: renunciar a ^(ca), abandonar ^(ca), rendir-se ^(ca)
Duits: verlassen ^(de)
Engels: to abandon ^(en), to desert ^(en)
Frans: abandonner ^(fr)

Italiaans: abbandonare ^(it)
Kiribatisch: bakarae, biritana, bure, kakea, kaki, kitana, tanga, tiku
Portugees: abandonar ^(pt)
Spaans: abandonar ^(es)

3. onverzorgd achterlaten

Catalaans: abandonar ^(ca)
Duits: verlassen ^(de)

Frans: délaisser ^(fr)

4. overgieten

Catalaans: transvasar ^(ca), transfegar ^(ca)

Frans: transvaser ^(fr)

5. zich laten gaan

Catalaans: separar-se ^(ca), abandonar-se ^(ca)

Frans: se quitter ^(fr)

6. opgeven

Duits: aufgeben ^(de)

Woordherkomst en -opbouw

vervoeging van verlaten: de stam met de uitgang -en, zonder ge- vanwege voorvoegsel (is gelijk aan de onbepaalde wijs)

Werkwoord

verlaten^[3]

voltooid deelwoord van verlaten
vormt de voltooide tijden
- Ik heb vroegtijdig de school verlaten.
- Na het brandalarm had iedereen binnen enkele minuten het pand verlaten.
vormt de lijdende vorm
- Wanneer de belangrijkere verkeersaders worden verlaten moet vaak over onverharde wegjes worden gereden. ^[4]
als naamwoordelijk deel van het gezegde gebruikt
- Het plein is verlaten.
- Hij is door zijn vrouw verlaten.
▸ De perrons zijn verlaten, in de hal zitten de reizigers op gepaste afstand van elkaar op de wachtbanken, die anders vol zijn. Deze hele week is het al rustiger dan normaal, maar deze vrijdag is het echt opvallend stil, zegt een NS-medewerker. Toch nemen ook nog aanzienlijk wat mensen wél de trein.^[5]
attributief gebruikt
- Hij rijdt naar een stuk braakliggende grond op een verlaten plaats.
▸ Het drong langzaam tot me door wat het woord ‘wildernis’ eigenlijk betekende: niet romantisch en mooi, maar zwaar, droog, verlaten en pijnlijk.^[6]

Afgeleide begrippen

verlatenheid, verlating

Woordherkomst en -opbouw

afgeleid van laat met het voorvoegsel ver- met het achtervoegsel -en

Werkwoord

verlaten

overgankelijk uitstellen
- Een technische storing verlaatte de lancering van de raket.

Zelfstandig naamwoord

de verlaten mv

meervoud van het zelfstandig naamwoord verlaat

Gangbaarheid

Het woord verlaten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "verlaten" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[7]

Verwijzingen

↑ Weblink bron
Peter Giesen
“Route Nationale 7, leuker dan de Route du Soleil” (30 juli 2014), de Volkskrant
↑ Weblink bron
Philippe Remarque
“Obama’s rots, Michelle” (1 januari 2009) op volkskrant.nl
↑ taaladvies.net: Verlate / verlaten kinderen
↑ Birma: (Myanmar) door Hans Hulst ISBN 9068324284
↑ Weblink bron
Charlotte Huisman
“Wie neemt er nog de trein op een stil Utrecht Centraal?” (13 maart 2020), de Volkskrant
↑
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[Route_Nationale_7,_leuker_dan_de_Route_du_Soleil-1] Weblink bron
Peter Giesen
“Route Nationale 7, leuker dan de Route du Soleil” (30 juli 2014), de Volkskrant

[Obama’s_rots,_Michelle-2] Weblink bron
Philippe Remarque
“Obama’s rots, Michelle” (1 januari 2009) op volkskrant.nl

[3] taaladvies.net: Verlate / verlaten kinderen

[4] Birma: (Myanmar) door Hans Hulst ISBN 9068324284

[Wie_neemt_er_nog_de_trein_op_een_stil_Utrecht_Centraal?-5] Weblink bron
Charlotte Huisman
“Wie neemt er nog de trein op een stil Utrecht Centraal?” (13 maart 2020), de Volkskrant

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-6] 
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[7] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
verlaten	verliet	verlaten
klasse 7	volledig