proper

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  proper    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈpropər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• pro·per

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	proper	properder	properst
verbogen	propere	properdere	properste
partitief	propers	properders	-

Woordherkomst en -opbouw

• [1] van Frans propre, in de betekenis van ‘keurig, zindelijk’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1573
• [2] via Middelnederlands proper en Oudfrans propre van Latijn proprius "eigen, toebehorend aan"; deze betekenis is vanaf de 18e eeuw verdwenen

Bijvoeglijk naamwoord

proper

1. goed schoongemaakt, netjes verzorgd

   • Bart De Wever kan veel, maar van Antwerpen een propere stad maken lukt hem niet. Dat geeft hij zelf toe. Samen met schepen van Stads- en Buurtonderhoud Caroline Bastiaens (CD&V) en Skender Baleci van het ACV doet hij een oproep aan alle Antwerpenaren: alsjeblieft, heb respect voor de stad en voor de mensen die ze proper trachten te houden en laat geen afval rondslingeren. 
   • Onder ‘schoon’ wordt niet bedoeld: schrobben tot de vloer er als nieuw uitziet. Wel is bedoeld: proper maken, vuil wegnemen om verdere schade te voorkomen. 

2. (verouderd) toebehorend (aan), passend (bij)

   • De Graaflyke Officieren, als Domestiques des Graaflykheids Huis van Holland mogten zekerlyk van alle tyden jaagen in hun's Heeren goederen; die vergunning bepaalde zig natuurlyk tot 's Graaven eigendom en proper domein; nadien de Graaf geen recht van vergunning op de goederen der Edelen had. 

Synoniemen

• [1] net, rein, schoon, zindelijk, kraakhelder
• [2] eigen

Antoniemen

• [1] vuil, goor

Opmerkingen

• [1] In Vlaanderen is dit woord gangbaar in het normale spraakgebruik, in Nederland wordt vaker "schoon" gebruikt: een Vlaams "proper tapijtje" wordt in hedendaags Nederlands een "schoon kleedje" genoemd.

Vertalingen

    1. goed schoongemaakt, netjes verzorgd   

Engels: clean (en), neat (en), tidy (en)

Spaans: limpio (es), pulcro (es)

Gangbaarheid

• Het woord proper staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "proper" herkend door:

95 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Engels

Uitspraak

• Geluid:  proper (VS)    (hulp, bestand)
• IPA:

Woordherkomst en -opbouw

• Via Middelengels propre van Oudfrans propre (<Latijn proprius)

stellend	vergrotend	overtreffend
proper	more proper	most proper

Bijvoeglijk naamwoord

proper

1.  geschikt bn ,  juist bn 
2.  echt bn 
3. ~to  eigen bn  aan, inherent aan
4. betamelijk,  gepast bn 
5. (informeel)  totaal bn ,  volkomen bn 

Afgeleide begrippen

• proper name, properly, property

enkelvoud	meervoud
proper	propers

Zelfstandig naamwoord

proper

1. (religie) tijdsgebonden deel van een  mis zn , tijdseigen
2. (verouderd) iets wat voor speciaal gebruik is gereserveerd