stempel

Stempels.

De grote horizontale buizen zijn stempels.

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  stempel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈstɛmpəl / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /ˈstɛmpəɫ/, /ˈstɛmpɔɫ/
  • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /ˈstɛmpəl/

Woordafbreking

• stem·pel

Woordherkomst en -opbouw

• [A] van een oude intensief-/repititiefvorm van stampen met het achtervoegsel -el en umlaut, in de betekenis van ‘werktuig om te drukken’ voor het eerst aangetroffen in 1573
• [B] van Middelnederlands stempel "poot, stijl"

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	stempel	stempels
verkleinwoord	stempeltje	stempeltjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de stempel m

1. voorwerp met een ingesneden oppervlak waarmee afdrukken gemaakt kunnen worden met inkt of in lak
   Zo'n afdruk wordt het stempel o genoemd.

   • Hij zette er zijn stempel op. 

2. (gereedschap) werktuig om met kracht een indruk van een bepaalde vorm in een ander voorwerp aan te brengen

   • Munten worden geslagen met stalen stempels. 

3. (beschrijvende plantkunde) bovenste gedeelte van de stamper in een bloem

[A] stempel o

1. afdruk of indruk gemaakt door een daarvoor bestemd voorwerp
   Dit voorwerp wordt de stempel m genoemd.

   • Het stempel op de postzegel liet zien dat de brief in Rolde gepost was. 

2. (figuurlijk) kenmerkende sporen van een bepaalde maker of herkomst

   • Hoewel zij maar vier jaar burgemeester was, heeft ze toch haar stempel op de gemeente gezet. 

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	stempel	stempels
verkleinwoord	stempeltje	stempeltjes

Zelfstandig naamwoord

[B] de stempel m

1. (bouwkunde) balk of schoor ter ondersteuning

   • De stempels blijven onder de bekisting van de betonbalken staan totdat deze voldoende verhard zijn. 
   • Er worden stempels gebruikt om de keerwanden van een bouwkuip uiteen te houden. 

Hyponiemen

   

aankomststempel afgodstempel blindstempel brandstempel datumstempel dienststempel droogstempel frankeerstempel gaatstempel hobstempel hoefstempel keurstempel lakstempel muntstempel naamstempel nummerstempel perforeerstempel plombeerstempel poststempel puntstempel vlagstempel vredestempel

Afgeleide begrippen

   

stempelautomaat stempelband stempelcontrole stempelgeld stempelinkt stempelkaart stempelklok stempelkussen stempelmaker stempelmerk stempelpost stempelsnijder stempelvlag stempelwerk stempellokaal

Vertalingen

    A:1. voorwerp met een ingesneden oppervlak waarmee afdrukken gemaakt kunnen worden met inkt of in lak   

Duits: Stempel (de) m Engels: stamp (en) Frans: tampon (fr) m

Noors: stempel (no) o Nynorsk: stempel (nn) o Spaans: sello (es) m

    A2. een afdruk van [1]   

Duits: Stempel (de) m Engels: stamp (en)

Frans: cachet (fr) m Spaans: sello (es) m

    A3. beschrijvende plantkunde: bovenste gedeelte van de stamper in een bloem   

Duits: Narbe (de) v, Stigma (de) o Engels: stigma (en)

Frans: stigmate (fr) m Portugees: estigma (pt)

Werkwoord

vervoeging van
stempelen

stempel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van stempelen
   

   • Ik stempel. 

2. gebiedende wijs van stempelen
   

   • Stempel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van stempelen
   

   • Stempel je? 

Gangbaarheid

• Het woord stempel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "stempel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Middelnederlands

Woordherkomst en -opbouw

• naamwoord van handeling van stempen "tegenhouden"

Zelfstandig naamwoord

stempel m

1. poot onder een meubel of ander huisraad, verticale ondersteuning, stijl