luxe

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  luxe    (hulp, bestand)
• IPA: /lyks/

Woordafbreking

• luxe

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘weelde’ voor het eerst aangetroffen in 1785

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	luxe	luxer	-
verbogen	-	luxere	-
partitief	-	luxers	-

Bijvoeglijk naamwoord

luxe

1. duur, exclusief

   • Hij woont in een luxe huurappartement in het centrum van de stad. 

   ▸ Iedereen droeg zijn eigen persoonlijke luxe artikel met zich mee.

Opmerkingen

• De spelling van dit woord kan met recht een knelpunt van de Nederlandse spelling genoemd worden.

• De overtreffende trap "luxest" of "luukst", uitspraak: /lykst/, komt in het spraakgebruik wel voor, maar staat niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal ("het Groene Boekje") van de Taalunie. Het Taaladvies van de Taalunie stelt uitdrukkelijk dat de overtreffende trap "meest luxe" is. De spelling luxest suggereert ten onrechte een uitspraak met twee lettergrepen, de spelling luukst wijkt sterk af van het woordbeeld van luxe.
• Als predicaat of voor een onzijdig onbepaald substantief is de uitspraak in Nederland vaak zonder sjwa, /lyks/ (luuks). De spelling geeft dat niet goed weer en Van Dale geeft daarom ook de schrijfwijze "lux". Maar lux is de internationale eenheid voor verlichtingssterkte.
• In veel gevallen kan de combinatie van luxe met een zelfstandig naamwoord ook worden opgevat als een samenstelling. In dat geval wordt het als één woord aan elkaar geschreven. Er is wel een verschil in uitspraak: in de samenstelling komt de klemtoon op luxe te liggen, bij losse woorden heeft wordt het zelfstandig naamwoord ook beklemtoond.
• In België is als bijvoeglijk naamwoord luxueus meer gangbaar.

Synoniemen

• luxueus
• weelderig

Hyponiemen

• inbouwluxe, super-de-luxe

Afgeleide begrippen

   

luxe-editie luxe-industrie luxe-uitgave luxe-uitrusting luxe-uitvoering luxeappartement luxeartikel luxeauto luxebrood luxebroodje luxeconcern luxedier luxegoed luxegoederen luxehotel luxehuis luxehut luxejacht luxekamer luxekip luxeleven luxemerk luxeontbijt luxeoord luxepaard luxepositie luxeprobleem luxeproduct luxeresort luxerestaurant luxeschaamte luxesegment luxespijbelaar luxespijbelen luxespitstrein luxesuite luxetante luxetelegram luxetrein luxeverblijf luxeversie luxeverzuim luxewagen luxeweekend luxueus

Vertalingen

    1. duur, exclusief   

Engels: luxury (en)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	luxe	luxes
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

de luxe m

1. niet alledaagse dingen die gebruikt worden voor het persoonlijk genot

   • Ik heb het als een luxe ervaren om thuis te werken. 

   ▸ De Franse levensstijl blijft een uiterst aantrekkelijk concept waaraan goed wordt verdiend, zoals Michel Houellebecq constateerde in zijn laatste roman De kaart en het gebied: luxe, elegantie, goed eten en drinken.

Vertalingen

    1. niet alledaagse dingen die gebruikt worden voor het persoonlijk genot   

Duits: Luxus (de) m Engels: luxury (en) Frans: luxe (fr) v

Spaans: lujo (es) m

Gangbaarheid

• Het woord luxe staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "luxe" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Frans

Uitspraak

• Geluid:  luxe    (hulp, bestand)

enkelvoud		meervoud
zonder lidwoord	met lidwoord	zonder lidwoord	met lidwoord
luxe	la luxe	luxes	les luxes

Zelfstandig naamwoord

luxe v

1. luxe, weelde

Werkwoord

vervoeging van
luxer

luxe

1. eerste en derde persoon enkelvoud onvoltooid tegenwoordige tijd (indicatif présent) van luxer
2. eerste en derde persoon enkelvoud tegenwoordige aanvoegende wijs (subjonctif présent) van luxer
3. tweede persoon enkelvoud gebiedende wijs (impératif présent) van luxer