beet

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  beet    (hulp, bestand)
• IPA: / bet / (1 lettergreep)
  • (Noord-Nederland): /beɪt/
  • (Vlaanderen, Brabant): /beːt/
  • (Limburg): /beːt/

Woordafbreking

• beet

Woordherkomst en -opbouw

• [A] van Middelnederlands bete, naamwoord van handeling van  bijten ww , in de betekenis van ‘hap’ aangetroffen vanaf 1240
• [B] van Middelnederlands bete , in de betekenis van ‘plant’ aangetroffen vanaf 1240
• [C] van Hebreeuws  בֵּית zn  (beet) "2e letter Hebreeuwse alfabet"
• [D] van Hebreeuws  בַּיִת zn  (beit) "huis"

[A], [B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	beet	beten
verkleinwoord	beetje	beetjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de beet m

1. samenklemming tussen de kaken

   • De beet van een dolle hond is een ernstige zaak. 

   ▸ 'We waren gewaarschuwd dat we daar niet bij in de buurt moesten komen, omdat hun beet giftig is, maar deze was machtig mooi.

2. dat wat je met één keer bijten kunt eten, hap

   • Ik neem een beet van de koek. 

3. steek door de monddelen van een kaakloos wezen, zoals een insect

   • De huilende baby zat onder de beten, want er was een mug in de kamer. 

Hyponiemen

• [2] appelbeet
• [3] insectenbeet
• [1] kikkerbeet
• [3] muggenbeet
• [1] onderbeet
• [1] overbeet
• [1] slangenbeet
• [3] vlooienbeet

Afgeleide begrippen

• beetgaar, beethebben, beethouden, beetkrijgen, beetnemen, beetpakken

Vertalingen

    1. samenklemming tussen de kaken   

Frans: morsure (fr) v

Spaans: mordisco (es) m

    3. steek door de monddelen van een kaakloos wezen, zoals een insect   

Spaans: picadura (es) v

Bijwoord

[A] beet

1. bijwoordelijk deel van een scheidbaar werkwoord: te pakken, vast

   • beethouden: Hij hield haar stevig beet. 

Afgeleide begrippen

• beethebben, beetgrijpen, beethouden, beetnemen, beetkrijgen, beetpakken

Werkwoord

vervoeging van
bijten

[A] beet

1. enkelvoud verleden tijd van bijten
   

   • Ik beet. 
     
   • Jij beet. 
     
   • Hij, zij, het beet. 

   ▸ Olive begon aan de arm te trekken; ze deed haar mond open en beet hard in de vingers die haar de adem benamen.

   ▸ Ze was er nog, ze leefde nog, ze beet nog van zich af.

   ▸ ‘Wij willen naar Alaska,’ zei hij op heldere toon. ‘Op zalm vissen,’ vulde Dennis aan. ‘Wilde zalm.’ Chantal beet op haar lip om niet in lachen uit te barsten.

   ▸ Ze was er nog, ze leefde nog, ze beet nog van zich af.

Verwante begrippen

• bijtte

Zelfstandig naamwoord

[B] de beet v / m

1. (plantkunde) (verouderd) benaming voor planten uit het geslacht Beta 

Synoniemen

• biet (meer gangbare uitspraakvariant)

Afgeleide begrippen

• beetraaf, beetsuiker, beetwortel

Hyponiemen

• hoederbeet
• hoenderbeet
• suikerbeet
• voederbeet
• voerbeet

[C]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	beet	beets
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

[C] de beet v

1. (Jiddisch-Hebreeuws) tweede letter van het Hebreeuwse alfabet
2. (Jiddisch-Hebreeuws) getal twee

Schrijfwijzen

• bet

Synoniemen

• beis (Jiddisj)
• veet

Afgeleide begrippen

• Sjien Beet

Hebreeuws alfabet

cursief: alleen Jiddisj; vet: zowel Hebreeuws als Jiddisj

nr.	sluit- letter	letter	naam in Hebreeuws	naam in Nederlands	wordt in Nederlands	als cijfer
1		א	אָלֶף	alef  •  ollef	' • a	1
2		ב	בֵּית	beet  ,  bet  •  beis	b • v	2
3		ג	גִּימֵל	gimel	g	3
4		ד	דָּלֶת	dalet	d	4
5		ה	הֵא	hee	h	5
6		ו	וָו	wav  •  wov	v, w • oe	6
7		ז	זַיִן	zajin  •  zajen	z	7
8		ח	חֵית	chet  •  ches	ch	8
9		ט	טֵית	tet  •  tes	t	9
10		י	יוֹד	jod  •  joed	j • i,ie	10
11	ך	כ	כַּף	kaf  ,  chaf  •  chof	ch • k	20
12		ל	לָמֶד	lamed	l	30
13	ם	מ	מֵם	mem	m	40
14	ן	נ	נוּן	noen	n	50
15		ס	סָמֶךְ‎	samech	s	60
16		ע	עַיִן	ajin  •  ajen	' • e	70
17	ף	פ	פֵּא	pee	p • f	80
18	ץ	צ	צַדִי	tsadi  ,  tsadee  •  tsaddi  ,  tsaddek	ts	90
19		ק	קוֹף	koef  ,  kof	k	100
20		ר	רֵישׁ	reesj	r	200
21		ש	שִׁין	sjien	sj • s	300
22		ת	תָּו‎	tav  •  tof	t • s	400

Vertalingen

    1. tweede letter van het Hebreeuwse alfabet   

Engels: bet (en)

[D]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	beet	batee
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

[D] de beet m

1. (Jiddisch-Hebreeuws) huis (als deel van woordcombinaties)

Schrijfwijzen

• bet

Synoniemen

• bajit (Hebreeuws)
• beis (Jiddisj)

Afgeleide begrippen

• beet chajiem, beet dien, beet habechira, beet haknesset, beet hamidrasj, beet kevarot, beet knesset, beet midrasj, beet olam, beet tefila, av beet dien

Vertalingen

    1. huis   

Engels: bet (en)

Gangbaarheid

• Het woord beet staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "beet" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.