ontdekken

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ontdekken    (hulp, bestand)
• IPA: /ɔnˈdɛ.kə(n)/

Woordafbreking

• ont·dek·ken

Woordherkomst en -opbouw

• Leenvertaling van Frans découvrir.
• Afgeleid van dekken met het voorvoegsel ont-

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
ontdekken	ontdekte	ontdekt
zwak -t	volledig

Werkwoord

ontdekken

1. overgankelijk iets vinden of leren waarvan het bestaan voorheen niet bekend was bij de ontdekker

   • `Het klinkt je misschien een beetje vreemd in de oren,' zei hij, 'maar dat laatste kan ik je niet vertellen. Dat is iets wat je helemaal alleen moet gaan ontdekken. Daarom moet je mij verlaten en op reis gaan. Weg uit Betonstad. Je mag niets anders meenemen dan wat ik je nu zal geven.'  
   • Hij had ontdekt dat de vogel een nest in zijn schuur had gemaakt. 
   • De astronomen hebben een nieuwe planeet ontdekt. 
   • Ze had ontdekt dat haar baas de belasting ontdook. 
   • De zanger is ondekt bij een talentenjacht. 
   • Ik heb ontdekt dat ik talent heb voor het vouwen van origamifiguurtjes. 

2. overgankelijk (aardrijkskunde) een onbekend gebied verkennen en meer ervan leren
3. (verouderd) weghalen van een bedekking

Afgeleide begrippen

• ontdekking

Opmerkingen

Iets ontdekken is het vinden van iets in de breedste zin van het woord. Het kan gaan om een fysiek object als een planeet of verborgen schat, een nieuwe diersoort, een talent, een werkwijze, een mechanisme, iets wat iemand doet, enzovoorts. Het kan gaan om iets wat geheel nieuw is maar dit hoeft niet, zolang het maar nieuw is voor de ontdekker. "Hij heeft videospellen ontdekt, hij doet niks anders meer" is een valide zin.

• Als het bestaan reeds bekend was bij de vinder dan is het gevonden of teruggevonden, bijvoorbeeld het terugvinden van een verloren object.
• Als er een nieuw concept is ontworpen wat daarvoor nog niet bestond dan is het uitgevonden, bijvoorbeeld het uitvinden van een nieuw apparaat.
• Als het concept reeds bekend was is het gemaakt, bijvoorbeeld het maken van een sieraad.
• Als het fictief en ontastbaar is dan is het verzonnen, bijvoorbeeld het verzinnen van een stripfiguur.

Vertalingen

    1. ergens achter komen   

Deens: få øje på (da), opdage (da) Duits: entdecken (de) Engels: discover (en) Frans: découvrir (fr)

Pools: odkrywać (pl) Portugees:descobrir (pt) Spaans: descubrir (es)

    2. een onbekend gebied verkennen en onderzoeken   

Duits: entdecken (de) Engels: explore (en)

Frans: explorer (fr) Spaans: explorar (es)

Gangbaarheid

• Het woord ontdekken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "ontdekken" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.