koel

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  koel    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• koel

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘matig koud’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1287

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	koel	koeler	koelst
verbogen	koele	koelere	koelste
partitief	koels	koelers	-

Bijvoeglijk naamwoord

koel

1. met een naar verhouding lagere temperatuur dan de warme of hete omgeving

   • Zet het in de kelder, dan blijft het wel koel. 

   ▸ Met hernieuwde moed liep ik de berg af en vulde snel mijn lege waterflessen met het koele water uit het meer, waarbij ik moest terugdenken aan het advies van mijn dochter.

2. zonder het tonen van emoties

Afgeleide begrippen

   

koelapparaat koelauto koelbak koelbalk koelbassin koelbloedig koelblok koelbox koelcel koelcontainer koeldrank koele koelelement koelgas koelheid koelhuis koelinstallatie koelkamer koelkast koelmachine koelmantel koelmiddel koelolie koelpakhuis koelpasta koelrib koelruim koelschip koeltank koeltas koelte koeltechniek koeltoren koeltransport koelvak koelvat koelveen koelvitrine koelvloeistof koelwagen koelwater koelweg koellading koelleiding koellichaam

Vertalingen

    1. met een naar verhouding lagere temperatuur dan de warme of hete omgeving   

Engels: cool (en) Limburgs: keul (li) Papiaments: fresku

Slowaaks: chladný (sk) Spaans: fresco (es) Tsjechisch: chladný (cs)

Werkwoord

vervoeging van
koelen

koel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van koelen
   

   • Ik koel. 

2. gebiedende wijs van koelen
   

   • Koel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van koelen
   

   • Koel je? 

Gangbaarheid

• Het woord koel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "koel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Afrikaans

stellend	vergrotend	overtreffend
koel	koeler	koelste

Bijvoeglijk naamwoord

koel

1. koel

   «Die klimaatsveranderinge van die 15de en 16de eeu met hul koue winters en koel somers het tot voedseltekorte gelei.»

   De klimaatsveranderingen van de 15e en 16e eeuw met hun koude winters en koele zomers hebben tot voedseltekorten geleid.

Nedersaksisch

Bijvoeglijk naamwoord

koel

1. koel

Veluws

Bijvoeglijk naamwoord

koel

1. koel