dorper

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  dorper    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈdɔrpər / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• dor·per

Woordherkomst en -opbouw

• van dorper, op te vatten als afgeleid van dorp met het achtervoegsel -er

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dorper	dorpers
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

de dorper m

1. inwoner van een dorp of iemand die uit een dorp afkomstig is

   • Hij pakte haar opnieuw beet, trok haar uit het water en begon van pure opluchting en trots alle dorpelingen stuk voor stuk een hand te geven. De Chinezen wisten nauwelijks hoe ze op dat handen schudden moesten reageren. Bij de eerste drie moest hij zelf de hand grijpen waarbij de dorper de aanraking verbluft over zich heen liet komen. Toen begreep de bevolking het spel en Constant kon verder gewoon handen schudden. 

2. (pejoratief) iemand met weinig beschaving of respect

   • Globaal genomen verschaffen de Boekjes van Zeden adviezen waarmee men zich in de wereld kan handhaven, en bovenal waarmee men zich kan conformeren aan de geldende regels voor sociaal gedrag. Wie zich niet aan die regels houdt, diskwalificeert zichzelf in sociaal opzicht. Het is de onbeschaafde ‘dorper’ die God noch gebod kent, zijn plaats niet weet, andermans gevoelens niet ontziet, het conflict niet schuwt, louter op zijn instincten afgaat, risico's neemt en, onverantwoordelijk, voor het vaderland weg leeft. Tijdens de maaltijd, de sociale gebeurtenis bij uitstek, valt hij door de mand met zijn aanstootgevende gedrag. 

Synoniemen

• [1] dorpeling
• [2] hufter

Afgeleide begrippen

• dorpers
• [1] dorperlijk

	stellend
onverbogen	dorper
verbogen	-

Bijvoeglijk naamwoord

dorper

1. behorend tot de stand van dorpsbewoners, die weinig status had

   • Verstaat gij? Ik, Jacques de Châtillon,
     De gunsteling van Jehanne de Navarre,
     Onteerd, bespot door gans de ridderschap
     Van Vrankrijk, van de hele Kerstenheid,
     Door 't dorper volk gewezen met den vinger; (…) 

2. (pejoratief) weinig beschaafd of respectabel

   • Wie van de toehoorders na het horen van deze woorden zou weglopen, kwalificeert zich als dorper en dwaas, als bot en dom. 

Synoniemen

•  dorpers bn 
• [1] eenvoudig
• [2] min, grof

Antoniemen

• hoofs

Afgeleide begrippen

• dorperheid

Gangbaarheid

• Het woord dorper staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dorper" herkend door:

46 %	van de Nederlanders;
41 %	van de Vlamingen.

Middelnederlands

Woordherkomst en -opbouw

• leenvertaling van Frans villain

	enkelvoud	meervoud
nominatief	dorper	dorpers
genitief	dorpers	dorpers
datief	dorpere	dorpers
accusatief	dorper	dorpers

Zelfstandig naamwoord

dorper m

1. burger van een stad of dorp, een lid van de derde stand.