wreken

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  wreken    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• wre·ken

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘vergelden’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1236, hoewel al in een iets oudere tekst de afleiding giwrekan is aangetroffen. Zie ook  wraken ww . Sommige etymologen stellen dat  werpen ww  dezelfde wortel in het PIE heeft.

[1] erfwoord afkomstig van: Oudnederlands: wrekan Germaans: *wrekan/*wrekaną Indo-Europees: *wreg-/*ureg

Verwant in Germaans: West: Oudsaksisch: wrekan, Oudfries: wreka, Oudhoogduits: rehhan, Angelsaksisch: wrecan, Duits: rächen, Engels: wreak/wreck Noord: Oudnoords: reka Oost: Gotisch: wrikan

Mogelijk verwant in Romaans: Italiaans: urgere, Latijn: urgere

Verwant in andere Indo-Europese talen: Sanskriet: vrajant Oudkerkslavisch: vragŭ Hettitisch: ūrki

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
wreken	wreekte (wrook of wrak)	gewroken
klasse 4 zwak -t gemengd	volledig

Werkwoord

wreken

1. overgankelijk een bepaald soort onrecht vergelden door zelf iets vergelijkbaars te doen

   • Hij wil de moord op zijn zoon wreken. 

2. wederkerend zich ~ persoonlijk ongedaan onrecht vergelden

   • Wacht maar, ik zal me wreken! 

Opmerkingen

• Tot in de 17e eeuw was het een klasse 4 werkwoord met verleden tijd wrak- wraken (ook gespeld als wrac). In de 18e eeuw werd een klasse 2 verleden tijd wrook gebruikt die (archaïserend) door Bilderdijk nog gebruikt werd.

Verwante begrippen

• wraak nemen

Afgeleide begrippen

• wreekster, wreker, wreking

Vertalingen

    1.   

Duits: rächen (de) Engels: revenge (en), avenge (en) Frans: venger (fr) Italiaans: vendicare (it)

Papiaments: venga Pools: mścić (pl) Spaans: vengar (es), desforzar (es) Tolai: varbobo

Gangbaarheid

• Het woord wreken staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "wreken" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.