pion

[1] Een pion (van een schaakspel).

Nederlands

Uitspraak

(klemtoonhomogram)

• Geluid:  pión [A], [B]    (hulp, bestand)
  • IPA: / piˈjɔn / (2 lettergrepen)
    • (Noord-Nederland): /piˈɔn/
    • (Vlaanderen, Brabant, Limburg): /piˈɔn/
• Geluid:  píon [C]    (hulp, bestand)
  • IPA: / ˈpijɔn / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• pi·on

Woordherkomst en -opbouw

• pión m [A]: van Frans pion, in de betekenis van ‘een schaakstuk’ aangetroffen vanaf 1824
• pión m [B]: van Frans pignon "kamwiel"
• píon o [C]: van Engels pion, op te vatten als (verkorting) van pimeson

[A]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	pion	pionnen
verkleinwoord	pionnetje	pionnetjes

Zelfstandig naamwoord

[A] de pion m

1. (schaak) een schaakstuk dat per zet slechts één vakje vooruit kan lopen en schuin vooruit slaat

   • Hij schoof zijn pion naar voren om de koning schaak te zetten. 

2. (figuurlijk) willoze persoon die door iemand anders voor diens plannen wordt gebruikt

   • Ik was slechts een pion in het spel van anderen. 

3. (Zuid-Nederlands) pylon

Hyponiemen

• a-pion, b-pion, c-pion, d-pion, damepion, dubbelpion, e-pion, f-pion, g-pion, h-pion, koningspion, pluspion, randpion, tripelpion, vrijpion

Afgeleide begrippen

• [1]: pionnenketen

Vertalingen

    1. een schaakstuk dat alleen recht vooruit kan lopen en schuin vooruit slaan   

Duits: Bauer (de) m Engels: pawn (en)

Frans: pion (fr) m Spaans: peón (es) m Turks: piyon (tr)

[B]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	pion	pions
verkleinwoord	pionnetje	pionnetjes

Zelfstandig naamwoord

[B] de pión m

1. (techniek) pignon, conisch tandwiel

[C]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	pion	pionen
verkleinwoord	-	-

Zelfstandig naamwoord

[C] het píon o

1. (natuurkunde) subatomair deeltje dat bestaat uit twee quarks en dus een boson is

   • Pionen komt in drie varianten voor: +, - en ongeladen. 

Vertalingen

    2. subatomair deeltje dat bestaat uit twee quarks en dus een boson is   

Duits: Pion (de) o Engels: pion (en), pi meson (en)

Frans: pion (fr) m, méson (fr) m

Gangbaarheid

• Het woord pion staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "pion" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Frans

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

Zelfstandig naamwoord

pion m

1. (spreektaal) surveillant op middelbare school

   «Ces pions dans le bahut, ils me font chier.»

   Die surveillanten op school komen mijn neus uit.

Verwante begrippen

• mannelijke vorm van pionne