vizier

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  vizier    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• vi·zier

Woordherkomst en -opbouw

• [A] [1] Leenwoord uit het Duitse Visier o “zoeker, waarmee men op een doel richt” (eind 16e eeuw).

[2] Leenwoord uit het Franse visière v. In de betekenis van ‘helmklep’ voor het eerst aangetroffen in ca. 1260, in een werk van Jacob van Maerlant, zie vindplaats hieronder.

• [B] Leenwoord uit het Turks (via het Perzisch, uit het Arabisch وزیر /wazīr/ lett. “zaakgelastigde”), in de betekenis van ‘grootwaardigheidsbekleder’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1622 (niet 1625 ), zie vindplaats hieronder.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	vizier	vizieren
verkleinwoord	viziertje	viziertjes

Zelfstandig naamwoord

[A] het vizier o

1. (militair) een richttoestel op de loop van een vuurwapen

   ▸ Wat wel gheoeffent schutter mach nu dese engheyt misprijsen? Of wie soude den Leering een ruymer Visier of kijckgat op sijne Busse willen maken tot voorderinge van sijn wel schieten?

   • Hij had 'm in het vizier. 

2. (historisch) (militair) klep aan een hoofddeksel of opening in een helm waar men doorheen kan kijken

   ▸ Nichanor sette hem ter weren / Ende stakene doe vele sciere / Mettien spere dor die visiere / Dor den nese in bede doghen.

3. in het vizier hebben: je richten op een haalbaar doel, (van personen) als doelwit (van een aanval, acquisitie, kritiek, wantrouwen, e.d.) nemen

   • ,,We zitten in een heel goede fase”, aldus Hulshoff. ,,Zeker als je ziet waar we vandaan komen. Natuurlijk hebben we, toen het sportief minder goed ging, ook gedacht: verdikke, zou het erin zitten? Maar we hebben voor Jupiler League-begrippen gewoon een hartstikke goede ploeg.” Cambuur staat momenteel elfde in de Jupiler League, maar heeft inmiddels de subtop in het vizier.  

   ▸ Wat wel gheoeffent schutter mach nu dese engheyt misprijsen? Of wie soude den Leering een ruymer Visier of kijckgat op sijne Busse willen maken tot voorderinge van sijn wel schieten?

   ▸ Clinton Mata heeft intussen aangegeven dat hij Club Brugge graag wil verlaten. De verdediger hoopt op een stap hogerop en verschillende Bundesliga-clubs hebben hem in het vizier.

Schrijfwijzen

• [1] visier o
• [2] Middelnederlands visiere v

Synoniemen

• [1] kijkgat

Hyponiemen

• [1] telescoopvizier

Afgeleide begrippen

• [1] vizierkijker, vizierlijn, vizierschot

Verwante begrippen

• [1] richtmiddel, zoeker, collimator

Uitdrukkingen en gezegden

• Iemand in het vizier hebben.

Vertalingen

    1. een richttoestel op de loop van een vuurwapen   

Arabisch: مهداف (ar) /mihdāf/ m Duits: Visier (de) o Engels: gunsight (en), sight (en)

Frans: viseur (fr) m Italiaans: mirino (it) m Spaans: alza (es) v

    2. klep aan een hoofddeksel   

Engels: visor (en) Frans: visière (fr) v

Italiaans: visiera (it) v Spaans: visera (es) v

    3. in het vizier hebben   

Duits: im Visier haben (de) Engels: to have in one’s crosshairs (en), to have in one’s sights (en)

Frans: avoir dans le collimateur (fr) Spaans: tener en el punto de mira (es)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	vizier	viziers
verkleinwoord	viziertje	viziertjes

Zelfstandig naamwoord

[B] de vizier m

1. (historisch) een minister, een hoog staatsdienaar, de rechterhand onder een Oosters heerser zoals een sultan (meestal voorafgegaan door primo, groot, eerst)

   ▸ overmits sy desen teghenwoordighen soldaen hebben willen of setten, daer teghens sich alleene ghestelt heeft den Ianitzer Aga, waer over men een ander Primo Vizier geordonneert, ende des Soldaens Regieringhe op 6. Iaren gheconfirmeert heeft.

Afgeleide begrippen

• grootvizier

Vertalingen

    1. een minister...   

Duits: Wesir (de) m Engels: vizier (en)

Frans: vizir (fr) m Spaans: visir (es) m

Gangbaarheid

• Het woord vizier staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "vizier" herkend door:

98 %	van de Nederlanders;
97 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Verwijzingen

• M.J. Koenen - J. Endepols, Verklarend Handwoordenboek der Nederlandse Taal (tevens Vreemde-woordentolk), Groningen, Wolters-Noordhoff, zesentwintigste druk 1969.