toxisch
- toxisch
- Waarschijnlijk een directe ontlening aan Duits toxisch (minder waarschijnlijk, aan Frans toxique met het achtervoegsel -isch[1]). In de betekenis van ‘vergiftig’ voor het eerst aangetroffen in 1879 (niet 1896 [2]), voor een vindplaats zie hieronder.
- [2][3] Leenvertaling van Amerikaans Engels toxic, aangetroffen in de Nederlandstalige media sinds 2018.
stellend | vergrotend | overtreffend | |
---|---|---|---|
onverbogen | toxisch | toxischer | |
verbogen | toxische | toxischere | |
partitief | toxisch | toxischers | - |
toxisch
- (biochemie) (medisch) giftig (van chemische of biochemische stoffen)
- (figuurlijk) schadelijk, (geestelijke) schade toebrengend (aan menselijke relaties, de werkomgeving enz.)
- ▸ Long maakt gewag van de 'toxische' omgeving op het HR-departement onder Coleman. Zo zou de personeelsdirecteur sinds 2015 veel van zijn vrienden en leden van zijn vroegere studentenvereniging hebben aangeworven. Ook nam hij aan vrouwen die hij ontmoette in cafés en op datingwebsites.[4]
- (figuurlijk) hatelijk, haatdragend (van personen, mannelijkheid)
- ▸ De meeste massaschutters hebben dat. Huiselijk geweld, een bepaalde vrouwenhaat. Het past bij die beschadigde mannelijkheid. ,,Toxische mannelijkheid is even belangrijk als de beschikbaarheid van vuurwapens.[5]
1. giftig
- Het woord toxisch staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.
- In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "toxisch" herkend door:
91 % | van de Nederlanders; |
95 % | van de Vlamingen.[6] |
- Zie Wikipedia voor meer informatie.
- ↑ toxisch op website: Etymologiebank.nl
- ↑ "toxisch" in: Sijs, Nicoline van der, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
- ↑ Weblink bron Natuurkunde. Vergiftiging door tabak in: De Tijdspiegel, Jaargang 36 (1879), D.A. Thieme, Den Haag, p. 173 op dbnl.org
- ↑ Weblink bron “Personeelsdirecteur rampenbureau VS creëerde 'sfeer van seksuele intimidatie'” (31 juli 2018) op ad.nl
- ↑ Weblink bron Karlijn van Houwelingen“Wachten op nieuw bloedbad in Amerika: ‘Ik begrijp wel dat ze leraren bewapenen’” (20 april 2019) op ad.nl
- ↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be
- Ontleend aan Frans toxique verduitst met het achtervoegsel -isch, aangetroffen in 1866, voor een vindplaats zie hieronder.
- [2][3] Leenvertaling van Amerikaans Engels toxic, aangetroffen in de Duitstalige media sinds 2018.
stellend | vergrotend | overtreffend |
---|---|---|
toxisch |
toxischer |
am toxischsten |
alle verbuigingsvormen |
toxisch
- (biochemie) (medisch) giftig (van chemische of biochemische stoffen)
- «Indessen übt das in die Atmosphäre entwichene Acetylen an und für sich eine speciell schädliche physiologische Wirkung nicht aus; denn ich habe mich überzeugt, daß seine toxische Wirkung nicht auffallender ist, als die der gewöhnlichen Kohlenwasserstoffe.»[1]Acetyleen echter, dat in de atmosfeer ontsnapt, heeft op zichzelf geen bijzonder schadelijk fysiologisch effect; want ik ben ervan overtuigd dat zijn toxische effect niet opvallender is dan dat van gewone koolwaterstoffen.
- «Indessen übt das in die Atmosphäre entwichene Acetylen an und für sich eine speciell schädliche physiologische Wirkung nicht aus; denn ich habe mich überzeugt, daß seine toxische Wirkung nicht auffallender ist, als die der gewöhnlichen Kohlenwasserstoffe.»[1]
- (figuurlijk) schadelijk, (geestelijke) schade toebrengend (aan menselijke relaties, de werkomgeving enz.)
- (figuurlijk) hatelijk, haatdragend (van personen, mannelijkheid)
- ↑ Weblink bron Marcellin BerthelotUeber die Entstehung von Acetylen bei unvollständigen Verbrennungen in:Hg. Dr. Emil Maximilian Dingler (red.)Polytechnisches Journal , Jg. 1866/181 (1866), Augsburg, p. 301-304 op dingler.culture.hu-berlin.de