WikiWoordenboek:Vindplaatsen

Bij betekenissen van een woord kunnen vindplaatsen worden vermeld. Dit zijn citaten die dienen om te laten zien dat het woord in een bepaalde betekenis voorkomt en hoe het dan wordt gebruikt.

Bij het vermelden van deze citaten geldt het citaatrecht. Daarom wordt altijd zorgvuldig aangegeven aan welk werk het citaat is ontleend. Hiervoor gebruiken we het sjabloon {{citeer}}. De inhoud van de citaten zelf valt dus niet onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 of de GFDL.

Verifieerbaarheid

Een andere reden voor een precieze bronvermelding is dat onze lezers onze informatie zo kunnen nagaan. Het is het mooist als dat zowel in gedrukte vorm als online mogelijk is: zoals bij sites als dbnl.org, delpher.nl en sommige dagbladen.

Bij bronnen die alleen online te vinden zijn, is het belangrijk om ook een archieflink te vermelden. Het is niet verboden om links te gebruiken naar een site waarvoor abonnementsgeld betaald moet worden, maar een vrij toegankelijke bron is nog mooier.

Voor zover er geen degelijke bron online is te vinden, is een gedrukte bron ook mogelijk. Dan is het belangrijk om te zorgen voor een goede titelbeschrijving, zodat je het in bibliotheken kunt opzoeken. Bij niet al te oude boeken is daarvoor ook het ISBN belangrijke informatie. Vergeet niet te vermelden op welke pagina het citaat is te vinden.

Vindplaatsen als voorbeeldzinnen

Bij het uitkiezen van vindplaatsen is het de bedoeling om zinnen te kiezen die zoveel mogelijk ook een goed voorbeeld zijn van het gebruik van het woord. Complete volzinnen, die niet te lang zijn hebben de voorkeur. De voorgaande of volgende kan in het citaat worden meegenomen, als dat voor het begrijpen van de betekenis van belang is. De titel van een boek, artikel of item in een opsomming zal alleen bij uitzondering een goede voorbeeldzin zijn. Zinnen met een ontkennende strekking of zinnen die ironisch zijn bedoeld kunnen beter worden vermeden.

Omdat ze als voorbeeld dienen, horen de geciteerde zinnen ook correct te zijn gespeld. Omdat het om citaten gaat, kan de tekst niet worden "gecorrigeerd". Het is wel mogelijk om met het sjabloon [sic!] een woord te markeren waar mogelijk een schrijffout is gemaakt. Een citaat bestaat bij voorkeur uit een of meer volzinnen. Als een citaat erg lang wordt, is het mogelijk tekst die niet van belang is voor het gebruik en betekenis van het lemmawoord door het weglatingsteken tussen haakjes - (…) - te vervangen. Het weglatingsteken … is te vinden in het menu boven het bewerkingsvenster, Speciale tekens onder Symbolen.

Oude spelling

Het kan nuttig zijn om te laten zien dat en hoe het woord vroeger werd gebruikt. Daarbij is soms onvermijdelijk dat in een citaat een spelling wordt gebruikt die afwijkt van de officiële spelling van dit moment. Dit kan worden aangegeven met het sjabloon {{ouds}}, zodat de lezer weet dat de gebruikte spelling niet meer officieel is.

Soms bevat een citaat een schrijfwijze die in strijd is met de spellingregels van dat moment. Ook dat markeren we met {{sic!}}.

Volgorde

Na een betekenisomschrijving komen eerst de zinnen die we zelf maken om te laten zien hoe het woord kan worden gebruikt. Daarna volgen de vindplaatsen, bij voorkeur in omgekeerd chronologische volgorde: de meest recente vindplaatsen komen eerst, de vindplaatsen die het langst geleden zijn gepubliceerd het laatst. Op die manier zal een lezer die de betekenis opzoekt meestal eerst de meer begrijpelijke voorbeelden te zien krijgen.

Aantal

Het aantal vindplaatsen moet niet te groot worden. Bij een bepaalde betekenisomschrijving zijn drie vindplaatsen meestal genoeg om een indruk te geven van de geschiedenis en gebruiksmogelijkheden. Wanneer er goede redenen zijn, is een groter aantal natuurlijk mogelijk, maar het valt dan ook te overwegen om citaten te vervangen. Omgekeerd: als er maar één of twee citaten zijn, ligt het meer voor de hand een nieuw citaat toe te voegen dan een bestaand citaat te vervangen. Dat wordt anders als het om een bewuste verbetering gaat: begrijpelijker of neutraler formulering, beter voldoend aan de officiële spelling, meer informatie over de betekenis, minder tekst die eigenlijk niets toevoegt.

Vorm zonder vindplaats

Op WikiWoordenboek kunnen ook verbogen of vervoegde vormen van een trefwoord waarvoor voldoende bronnen of vindplaatsen bestaan met een eigen lemma op een andere pagina kort worden beschreven, waarbij voor de betekenis naar het trefwoord wordt verwezen. Het moet dan gaan om een vorm die grammaticaal correct is gevormd en naar betekenis ook mogelijk is. Ook bij zo'n verbogen of vervoegde vorm zijn een of meer vindplaatsen welkom. Als die na grondig zoeken (nog) niet zijn gevonden, kan dit met het sjabloon {{geen-vindplaats}} worden aangegeven. De lezer krijgt zo de informatie dat het kennelijk een mogelijk maar ongebruikelijke vorm is. Het is meteen ook een uitnodiging om een vindplaats toe te voegen als je er een weet.