kroes

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  kroes    (hulp, bestand)
• IPA: / krus / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• kroes

Woordherkomst en -opbouw

• van Middelnederlands croese, in de betekenis van ‘drinkbeker’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1425

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	kroes	kroezen
verkleinwoord	kroesje	kroesjes

Zelfstandig naamwoord

de kroes m

1. eenvoudig vuurbestendig vat of eenvoudige beker

Hyponiemen

• bierkroes, gietkroes, smeltkroes

Afgeleide begrippen

• kroezenstaal

Woordherkomst en -opbouw

• kroes is niet de verwachte Nederlandse vorm (vergelijk Middelnederlands: cruys, cruus), wellicht een (conservatieve) Oostnederlandse dialectvorm, uit Germaans *krūsa-.
• In de betekenis van ‘gekruld’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1562

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	kroes	kroezer	kroest
verbogen	kroeze	kroezere	kroeste
partitief	kroes	kroezers	-

Bijvoeglijk naamwoord

kroes

1. krullend

   • "Kroes haar, kroeze zinnen" zei men vroeger, denkend dat mensen met krullend haar lichtgeraakt en opvliegerig van aard waren. 

Afgeleide begrippen

• kroeshaar, kroeskarper, kroeskop, kroesziekte

Vertalingen

    1. krullend   

Duits: kraus (de) Engels: frizzy (en)

Frans: crépu (fr) Spaans: crespo (es), rizado (es), (Mexico) chino (es)

Werkwoord

vervoeging van
kroezen

kroes

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kroezen
   

   • Ik kroes. 

2. gebiedende wijs van kroezen
   

   • Kroes! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van kroezen
   

   • Kroes je? 

Gangbaarheid

• Het woord kroes staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "kroes" herkend door:

97 %	van de Nederlanders;
88 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.