heten

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  heten    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈhetə(n) / (2 lettergrepen)
  • (Noord-Nederland): /'ɦe.tə(n)/
  • (Vlaanderen, Brabant): /'ɦe.tə(n)/
  • (Limburg): /'he.tə(n)/

Woordafbreking

• he·ten

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘de naam dragen’ voor het eerst aangetroffen in 1200.
• [A]: Uit Middelnederlands hēten, heeten, ontwikkeld uit Oergermaans *haitan-, misschien bij een Indo-Europees wortel *ḱeid-, waartoe ook Ossetisch sidyn ~ sedun ‘roepen’ zou kunnen behoren. Evenals o.a. Nederduits heten, Duits heißen en Fries hjitte ‘bevelen’, hite ‘heten’.

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
heten /'ɦe.tə(n)/	heette (verouderd) hiet /'ɦe.tə/	geheten /ɣə.'ɦe.tə(n)/
zwak -t gemengd klasse 7	volledig

Werkwoord

[A] heten

1. koppelwerkwoord op een bepaalde wijze genoemd worden
2. zelfstandig werkwoord in de betekenis 'de naam hebben'.

   • Hij heet Jan. 

   ▸ Het was altijd een feest als ik op een kleine waterbron recht uit de berg stuitte. Dit frisse water uit de ondergrondse meren (aquifers geheten) dronk ik direct uit de berg, zonder het te hoeven filteren.

   ▸ Ze heette heel toepasselijk Jetfighter en alle standaardvragen passeerden de revue: ‘waar kom je vandaan’, ‘wanneer ben je begonnen?’ en ‘hoeveel liter neem je mee?’.

3. koppelwerkwoord een bepaalde reputatie hebben

   • Hij heet een goede leerling [te zijn]. 

Verwante begrippen

• benoemen, noemen
• genoemd worden, uitmaken voor

Uitdrukkingen en gezegden

• Het heet, dat...

Er wordt (al dan niet terecht) aangenomen dat iets het geval is

Vertalingen

    1. de naam dragen   

Duits: heißen (de) Engels: be called (en), be named (en) Frans: s'appeler (fr) Fries: hite (fy)

Italiaans: chiamarsi (it) Nederduits: heten (nds) Spaans: llamarse (es) Tsjechisch: jmenovat se (cs) imperfectief

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
heten /'ɦe.tə(n)/	heette /'ɦe.tə/	geheet
zwak -t	volledig

Werkwoord

[B] heten

1. overgankelijk heet maken

Hyponiemen

• overheten

Afgeleide begrippen

• geheet, heetgebakerd, heethoofd, heetlopen, hitte

Gangbaarheid

• Het woord heten staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "heten" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Middelnederlands

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd		voltooid deelwoord
	enkelvoud	meervoud
hēten	hiet	hieten	geheten
klasse 7	volledig

Werkwoord

hēten

1. heten
2. opdragen, bevelen

   «Doe bat hem die coninc ende hiet
   Dat hi blidelike voere.»

   Toen verzocht de koning hem en droeg hem op
   om op te monteren.