ergatief

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  ergatief    (hulp, bestand)
• IPA: / ˌɛrɣaˈtif / (3 lettergrepen)

Woordherkomst en -opbouw

• gaat net als Duits Ergativ en Frans ergatif via Latijn ergativus terug op Oudgrieks ἐργατικός (ergatikós) "betrekking hebbend op werk"

Woordafbreking

• er·ga·tief

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	ergatief	ergatieven
verkleinwoord	ergatiefje	ergatiefjes

Zelfstandig naamwoord

de ergatief m

1. (letterkunde) (grammatica) de handelende persoon, agens
2. (taalkunde) (grammatica) een aparte naamval die de handelende persoon (= agens) in een zinsconstructie met een overgankelijk werkwoord aangeeft, en die zich onderscheidt van de naamval van de handelende persoon in een zinsconstructie met een onovergankelijk werkwoord

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	ergatief	ergatiever	-
verbogen	ergatieve	ergatievere	-
partitief	ergatiefs	-	-

Bijvoeglijk naamwoord

1. (taalkunde)
   1. (taaltypologie) met betrekking tot talen of syntactische constructies waarin een ergatieve naamval voorkomt
   2. (generatieve taalkunde) sinds 1978 gepopulariseerde term voor sommige intransitieve (ofwel onovergankelijke) werkwoorden: met het hulpwerkwoord "zijn" voor de voltooide tijden en de mogelijkheid het voltooid deelwoord attributief te gebruiken, maar zonder mogelijke passieve vorm met "er wordt"

   ▸ Zoals bekend probeert de generatieve taalkunde de uiterlijke vorm van zinnen te verklaren vanuit een onderliggende basisvolgorde. Daarbij worden 'gevoelswerkwoorden' zoals irriteren of storen ergatief genoemd. Ergatieve werkwoorden hebben alleen maar voorwerpen, en geen onderwerp.

   • In 1978 formuleerde Perlmutter, grotendeels zich baserend op observaties van het gedrag van Nederlandse intransitieve werkwoorden, de Unaccusativity Hypothesis. Intransitieve werkwoorden zijn volgens zijn hypothese op te delen in onaccusatieven, ook wel ergatieven (zoals ‘vallen’ en ‘gaan’) en onergatieven (zoals ‘fluiten’ en ‘zingen’).1. Ergatieve werkwoorden hebben in hun onderliggende structuur alleen een direct object, dat in de oppervlaktestructuur is verplaatst naar de subjectspositie 

Verwante begrippen

• absolutief, inergatief, intransitief, transitief, werkwoord

Gangbaarheid

• Het woord 'ergatief' staat niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.