zwingel

Nederlands

Tekening van een zwingel (1899)

Uitspraak

• Geluid:  zwingel    (hulp, bestand)
• IPA: /'zʋɪŋəl/

Woordafbreking

• zwin·gel

Woordherkomst en -opbouw

• Eerste datering 1371.
• Middelnederlands swinghel ‘draaiwerktuig, wiek’, afleiding van swinghen ‘slingeren, zwaaien; uitwerpen, wegzwiepenʼ (waaruit verouderd zwingen), ontwikkeld uit Oergermaans *sweng(w)an-. Verder zie zwenken. Tweelingwoord: zwengel.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zwingel	zwingels
verkleinwoord	zwingeltje	zwingeltjes

Zelfstandig naamwoord

de zwingel m

1. (vlasbewerking) breede, houten spaan met aangescherpten snijkant en een handvat, bestemd om de vlas- en hennepvezels te verwijderen van de scheven uit de gedroogde houtpijp

   • Daarna werd het vlas zorgvuldig binnenste buiten gekeerd en nog eens met de zwingel beslaan totdat alle lemen er uit waren. 

Afgeleide begrippen

• (afleidingen): zwingelaar, zwingelen, zwingeling
• (samenstellingen): zwingelbok, zwingelhout, zwingelkot, zwingelmolen, zwingelstok, zwingelzwaard

Verwante begrippen

• zwengel, zwang, zwenken

Vertalingen

    1. houten werktuig om vlas- en hennepvezels van de scheven te bevrijden   

Duits: Flachsschwinge (de) v Engels: scutch (en), swingle (en) Frans: écang (fr) m

Italiaans: scotola (it) v Spaans: espadilla (es) v

Werkwoord

vervoeging van
zwingelen

zwingel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zwingelen
   

   • Ik zwingel. 

2. gebiedende wijs van zwingelen
   

   • Zwingel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van zwingelen
   

   • Zwingel je? 

Gangbaarheid

• Het woord zwingel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.