stille

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  stille    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈstɪlə / (2 lettergrepen)

Woordafbreking

• stil·le

Woordherkomst en -opbouw

• bn:  stil bn  met de uitgang -e
• zn m: afgeleid van  stil bn  met het achtervoegsel -e
• zn v/m: van Middelnederlands  stille zn , een verkorting van  stillecamere zn 

Bijvoeglijk naamwoord

stille

1. verbogen vorm van de stellende trap van stil

   ▸ Binnen de kortste tijd hadden we de stille kroeg volledig overgenomen.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	stille	stillen
verkleinwoord	-

_{Niet in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Taalunie als mannelijk zelfstandig naamwoord.}

Zelfstandig naamwoord

de stille m

1. (informeel), (ordehandhaving), (beroep) politieagent die geen uniform draagt en zodoende onherkenbaar is als agent

   ▸ Een collega naast mij gaf antwoord uit de grond van zijn hart: ja, het had hem boos gemaakt dat wij waren opgebracht en in de politiecoupé moesten zitten. De reactie volgde zonder aarzelen: de stille die ons had opgebracht had als speciale taak, het welzijn van buitenlandse reizigers in het oog te houden, ervoor te zorgen dat ze niet te vroeg uitstapten (lees: in kleine plaatsjes waar dat niet mag), en dat ze niet werden gemolesteerd of bestolen door inheemse reizigers.

2. (informeel), (persoon) iemand die niks zegt

   ▸ ⧖ Het wijfje weet dezen toon meê aan te slaan; de stille wordt eensklaps spraakzaam; ‘blijf hier,’ zegt ze, ‘mijn man komt straks thuis, eet te avond eene bete broods meê.’

3. (figuurlijk) iemand die nooit aandacht vraagt, die probeert niet op te vallen

   ▸ ⧖ "A Blot in the Scutcheon," toont ons den trotschen edelman, Lord Tresham, wiens zuster Mildred zich aan Lord Henry Morton heeft gegeven, en in z'n binnenste worstelen de hoogmoed van z'n adel, en de liefde voor Mildred, terwijl zij de stille is, de berustende, met haar niet uitgesproken droefenis.

Synoniemen

• [1] spion, rechercheur

Vertalingen

    1. politieagent die geen uniform draagt en zo niet herkenbaar is als agent   

Engels: under cover agent (en)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	stille	stillen
verkleinwoord	stilletje	stilletjes

Zelfstandig naamwoord

de stille v / m

1. (verouderd) afgezonderde plaats waar men kan plassen en poepen

   ▸ ⧖ Evenzoo is stille niets anders dan de "chambre coye", de stille kamer, de plaats waar men zich afzondert, de retirade, om het Spoorwegstations-euphemisme te gebruiken.

Opmerkingen

• Het verkleinwoord "stilletje" is minder verouderd.

Gangbaarheid

• Het woord stille staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "stille" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.