overgankelijk

Niet te verwarren met: onvergankelijk

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  overgankelijk    (hulp, bestand)
• IPA: /ˌovərˈɣɑŋkələk/

Woordafbreking

• over·gan·ke·lijk

Woordherkomst en -opbouw

• leenvertaling van Latijn transitivus: afgeleid van overgang met het achtervoegsel -lijk met het invoegsel -e-

[1], [2]	stellend
onverbogen	overgankelijk
verbogen	overgankelijke
partitief	overgankelijks

[3], [4]	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	overgankelijk	overgankelijker	overgankelijkst
verbogen	overgankelijke	overgankelijkere	overgankelijkste
partitief	overgankelijks	overgankelijkers	-

Bijvoeglijk naamwoord

overgankelijk

1. (grammatica) van een werkwoord een lijdend voorwerp bezittend waarop de werking van het werkwoord overgedragen wordt

   • Het bedrijvende werkwoord drukt eenig bedrijf uit, welk van het werkende wezen tot een ander overgaat, alwaarom dit werkwoord meermalen overgankelijk (transitive) genoemd wordt. 

2. (grammatica) van een werkwoord een lijdend voorwerp bezittend dat in de lijdende vorm overgaat in een onderwerp

   • Hier volgt in het art. 'opvolgen', dat iemand vooronderstelt, die "voorgegaan" is, en dus den 3en naamval eischt, maar blijkens 'de koning werd opgevolgd', 'mijn raad werd door hem opgevolgd' overgankelijk geworden is. 

3. door te geven, verder werkend, over te dragen

   • Als Aruba wordt bestempeld als een "newly independent state" volgens internationaal recht, dan zijn die buitenlandse verdragen niet automatisch overgankelijk. 
   • Ziehier opnieuw een zeer belangrijke qualiteit van het spel: het erin behaalde succes is in hooge mate overgankelijk van den enkele op de groep. 

4. van voorbijgaande aard, een tussenstadium vormend

   • Het is een overgangsmoment en al mijn werk is overgankelijk, nomadisch 
   • Bedenkelijk is het bijvoorbeeld wanneer het ‘overgankelijk’ karakter van een figuur moet dienen om het belang daarvan te relativeren. 

Opmerkingen

• De eerste definitie is de oorspronkelijke, maar er wordt meestal -vaak stilzwijgend- aangenomen dat de eerste definitie de tweede impliceert. In het Nederlands is dat meestal ook wel het geval, behoudens bij een klein groepje werkwoorden zoals aanhebben of aankunnen die wel een voorwerp dragen maar geen lijdende vorm bezitten.

Synoniemen

• [1] bedrijvend
• [1] transitief

Antoniemen

• [1] onovergankelijk

Vertalingen

    1. (grammatica) van een werkwoord een lijdend voorwerp bezittend waarop de werking van het werkwoord overgedragen wordt   

Duits: transitiv (de)

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Gangbaarheid

• Het woord overgankelijk staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.