koepel

Het oog van de koepel van het Pantheon

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  koepel    (hulp, bestand)
• IPA: /ˈkupəl/

Woordafbreking

• koe·pel

Woordherkomst en -opbouw

• Leenwoord uit het Frans, in de betekenis van ‘halfbolvormige overwelving’ voor het eerst aangetroffen in 1600

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	koepel	koepels
verkleinwoord	koepeltje	koepeltjes

Zelfstandig naamwoord

de koepel m

1. (bouwkunde) een gewelf in de vorm van een halve bol of een halve ellipsoïde

   • Het Pantheon van Rome is één van de oudste koepels. 

   ▸ Ik keek. De gestrenge gevels met de arcades stuurden de blik met majesteitelijk gezag in de richting van de basiliek van San Marco, die met haar koepels en ronde vormen een bubbelend en bijna buitenaards contrast vormde met het wereldse machtsvertoon van het plein.

2. (wiskunde) een ruimtelijke figuur, veelvlak

   • Een vijfhoekige koepel is in de meetkunde een Johnson-lichaam. 

3. (in samenstellingen van woorden) een overkoepelend orgaan

   • Volgens de koepelorganisatie van wooncorporaties ligt de oorzaak onder meer in de hoge prijs van de koopwoningen. 

Hyponiemen

   

geschutkoepel geschutskoepel hefkoepel hemelkoepel lavakoepel lichtkoepel muziekkoepel neuskoepel onderwijskoepel pantserkoepel radarkoepel rotskoepel sportkoepel theekoepel tuinkoepel zoutkoepel

Afgeleide begrippen

• koepeldak, koepelgevangenis, koepelgewelf, koepelgraf, koepelkerk (1), koepelmoskee, koepelorganisatie (3), koepeloven, koepelraam, koepeltent (1), koepelvormig

Vertalingen

    1. een gewelf in de vorm van een halve bol of een halve ellipsoïde   

Deens: kuppel (da) g Duits: Kuppel (de) v Engels: dome (en)

Russisch: купол (ru) m Spaans: cúpula (es) v

    2. een ruimtelijke figuur, veelvlak   

Duits: Kuppel (de) v Engels: cupola (en) Esperanto: kupolo (eo)

Frans: coupole (fr) Italiaans: cupola (it)

    3. een overkoepelend orgaan   

Duits: Dachverband (de)

Gangbaarheid

• Het woord koepel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "koepel" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.