zweren

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zweren    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈzwerə(n) / (2 lettergrepen); /'zʋɪːrə(n)/

Woordafbreking

• zwe·ren

Woordherkomst en -opbouw

• [A]: erfwoord via Middelnederlands sweren van Oudnederlands sweren; in de betekenis van ‘een eed afleggen’ aangetroffen vanaf 901
  Gaat via Protogermaans *swarjan- terug op Proto-Indo-Europees *suer- "klinken, luid spreken".

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zweren /'zʋɪːrə(n)/	zwoer (zweerde) /zʋur/	gezworen /ɣə'zʋɔːrə(n)/
klasse 2 zwak -d gemengd	volledig	[A]

• [B]: van Middelnederlands sweren, gaat via Protogermaans *sweran "pijn doen" terug op Proto-Indo-Europees *suer- "verwonden"

Werkwoord

[A] zweren

1. overgankelijk met een eed bekrachtigen

   • Hij zwoer een eed op de grondwet. 

   ▸ Met het zweren van haar eeuwige trouw aan de toekomstige koning van Nederland was voor Margarita het leven in de schijnwerpers echt begonnen.

• 
  Medewerkers van een vrijwilligerskorps in Kameroen zweren trouw.

Hyponiemen

• afzweren, bezweren, inzweren, samenzweren, verzweren

Afgeleide begrippen

• zweernood, zweerster, zwering

Uitdrukkingen en gezegden

• Bij kris en kras zweren / Bij hoog en laag zweren

Keihard volhouden dat iets zo is (zonder dat dit echt waar hoeft te zijn)

• Ergens bij zweren

Heel veel vertrouwen in iets stellen, iets als het enige mogelijke hulpmiddel zien of het onmisbaar vinden

• Ik zweer bij pap voor het ontbijt. 

∗ 'Hij, die geitenwollensokken draagt onder een driedelig krijtstreepje, die houdt van wind op de kop en kijkt naar schilderijen van Willink in zijn eigen Museum van Magisch Realisme in Spanbroek, zweert bij Nederlandse sporten: voetbal, schaatsen, wielrennen,' schreef een journalist.

Vertalingen

    1. met een eed bekrachtigen   

Duits: schwören (de) Engels: swear (en) Frans: jurer (fr)

Papiaments: hura Spaans: jurar (es)

    2. etteren   

Duits: eitern (de) Engels: fester (en)

Frans: suppurer (fr) Spaans: ulcerarse (es), supurar (es)

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
zweren /'zʋɪːrə(n)/	zweerde zwoor /'zʋɪːrdə/ /zʋɔːr/	gezworen /ɣə'zʋɔːrə(n)/
klasse 2 zwak -d gemengd	volledig	[B]

Werkwoord

[B] zweren

1. absoluut, onpersoonlijk geïnfecteerd raken, etteren

   • Ondanks medicatie zwoor die wond nog wekenlang. 

   ▸ En je hebt er - jezus - nu vast aj zevenendertig uur dezelfde pleister op laten zitten, het onder die warme, vochtige oude pleister laten zweren.

   ▸ Alleen zijn laatste vrouw, Catharina Parr, overleefde hem, en er werd beweerd dat zij dezelfde weg zou zijn gegaan als Anna Boleyn en Catharina Howard, als ze niet zo'n goede verpleegster en het zwerende been van de koning niet zo pijnlijk was geweest.

• 
  Een voet is gaan zweren.

Afgeleide begrippen

• inzweren, uitzweren, verzweren

Zelfstandig naamwoord

de zweren mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord zweer

   • Zweren op de huid. 

   ▸ Hij kon aan lager wal zijn geraakt, een ongelukkige, uitgemergelde figuur zijn geworden, met smerig haar, bloeddoorlopen ogen, en een lichaam vol wondjes en zweren.

Gangbaarheid

• Het woord zweren staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zweren" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.