uitleggen

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  uitleggen    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• uit·leg·gen

Woordherkomst en -opbouw

• samenstelling van  uit bw  en  leggen ww 

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
uitleggen	legde uit	uitgelegd
zwak -d	volledig

Werkwoord

uitleggen

1. ditransitief iets doen begrijpen; iets verklaren; iets begrijpelijk maken

   • De leraar ging de leerstof aan de leerlingen uitleggen. 
   • Albert kon haar wel duizend keer uitleggen dat dat er niets mee te maken had, zijn moeder was niet van het soort dat zomaar van mening veranderde, zij vond altijd weer andere voorbeelden en redenen, en had er een hekel aan ongelijk te hebben; ook in haar brieven kwam ze nog steeds terug op dingen van jaren geleden, het was doodvermoeiend.  

   ▸ Als hij dit aangename gevoel van kou, duisternis en hard werken zou moeten proberen uit te leggen, kon hij het alleen maar beschrijven als een soort pelgrimsreis terug naar de oorsprong, alsof hij zijn lichaam en ziel reinigde door te leven als een normale arbeider.

   ▸ En, hadden ze geprobeerd uit te leggen, na de oorlog zou elke werkgever waardering hebben voor de werkzoekende die een officiersrang uit het leger had.

2. overgankelijk iets groter, langer of ruimer maken

   • Hij zou dat kledingstuk voor ons uitleggen. 

3. overgankelijk iets leggend uitspreiden

   • Zij ging gisteren de loper uitleggen voor de directeur van het bedrijf. 

Synoniemen

• verklaren, duiden, uit de doeken doek

Vertalingen

    1. iets doen begrijpen   

Duits: erklären (de), darlegen (de) Engels: explain (en) Frans: expliquer (fr)

Grieks: εξηγώ (el) (exigó) Italiaans: spiegare (it) Spaans: explicar (es)

    2. iets groter, langer of ruimer maken   

Duits: auslassen (de) Engels: let out (en) Frans: élargir (fr), allonger (fr)

Grieks: τσοντάρω (el) (tsondáro) Italiaans: allargare (it) Spaans: alargar (es), ensanchar (es)

    3. iets leggend uitspreiden   

Duits: auslegen (de) Engels: spread (en), lay out (en) Frans: étaler (fr), dérouler (fr)

Grieks: απλώνω (el) (aplóno) Italiaans: stendere (it), srotolare (it) Spaans: desdoblar (es), desplegar (es)

Zelfstandig naamwoord

de uitleggen mv

1. meervoud van het zelfstandig naamwoord uitleg

Gangbaarheid

• Het woord uitleggen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "uitleggen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.